آیناز شیرازی زاد - کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری مشهد
سیده عالیه حسینی - دانشجوی کارشناسی شهرسازی موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری مشهد

توسعه شهری براثر بازتاب فضایی اسکان غیر رسمی ناپایدار شده است.عدم توجه به بنیادهای پایداری در معماری و عوامل گوناگون موثر بر آن، پیکری فرسوده و ناپایدار از بافت شهری به جای گزارده است . یکی از زمینه های بنیادی ناپایداری نظام منطقهای در فضای سرزمینی، پدیده حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی است . این امر را نه می توان به امید خود رها نمود و نه با برخوردی مقطعی، گزینشی و پراکنده کاری می توان پاسخگوی پدیده حاشیه نشینی بود.پیدایش اسکان غیر رسمی گویای وجود موانعساختاری و ناکارآمدی سیاست های کنونی در تامین مسکن و خدمات رسانی لازم مرتبط با آن برای اقشار کم درآمد شهری درسطح کلان است.همچنین درسطح خرد نیز ضعف مدیریت شهری، وجود منابع نامشروع گروه های ذی نفع و ذی نفوذ محلی و برخوردهای غیرقانونمند در پذیرش یا رد این سکونتگاه ها، مساله را تشدید نموده است این گونه سکونتگاهها که سیمایی نازیبا، خدماتی پایین، ساکنینی کم بنیه و مشاغلی ناپایدار دارند، محیطی آماده برای پذیرش ناهنجاری های اجتماعی میشوند. در راستایحل مسایل این گونه سکونتگاه ها برنامه ریزی دقیق و صحیحی به منظور ساماندهی و توانمندسازی آنها ضروری است محله قلعه حسن، یکی از سکونتگاه غیررسمی شهر گرگان است که با مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی وکالبدی به ویژه در بخش مسکن، از جمله فقر مسکن، کیفیت پایین مساکن، همجواری با کاربریهای ناسازگار با محیط سکونت و ... رو به روست . پژوهش حاضرکه ازنوع مطالعات کیفی می باشد با هدف دستیابی به راهبردی برای ساماندهی و بهبود وضعیت مساکن و محیط مسکونی این محله به شیوه بهره گیری از تحقیقات میدانی و روش پیمایشی)برداشت کالبدی،محیطی و توزیع پرسشنامه بین ساکنان محله( و مطالعات اسنادی و به صورت توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است

سکونتگاه غیررسمی، ساماندهی محله قلعه حسن، توانمندسازی ، ناپایداری شهری، مسکن