روناک رستمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشکده هنر و معماری بوعلی سینا همدان

باتوجه به شرایط اقلیمی-جغرافیایی سرزمین ایران، زندگی عشایری توام با کوچندگی دارای پیشینه تاریخی بسیار طولانی در ایران بوده و علاوه براینکه تا حدود یک قرن پیش قسمت های عمده ای از جمعیت کشور را عشایر تشکیل می دادند. در صحنه سیاسی نیز جمعیت و جوامع عشایری طی قرون متمادی از نقش اجتماعی - اقتصادی قدرت و اقتدار سیاسی زیادی برخوردار بوده و در مراحلی از تاریخ، حاکمیت سیاسی ایران و برخی از سرزمین های اطراف را نیز دراختیار داشته اند. دامداری سنتی به همراه کوچ نوعی از زندگی و اجتماعی و سازمان تولیدی است. که اساس معیشت آن بر بهره داری از فرآورده های دامی، کوچ و جابجایی انسان و دام به منظور استفاده از چراگاه های طبیعی در مناطق ییلاقی (سردسیر) و قشلاقی (گرمسیر) و احتراز از گرما و سرمای شدید است. یک گروه از اجتماعات کوچنده را عشایر تشکیل می دهند. جامعه عشایری کشور، یکی از سه جامعه شهری - روستایی و عشایر می باشد که دارای ویژگی های اقتصادی، اجتماعی و شیوه خاص خود بوده و همواره به عنوان جامعه مولد، کم هزینه و توانمند مطرح بوده است . اصطلاح عشایر از دیدگاه انسان شناسی مفهوم وسیعی دارد. و به اعتبار ساختار اجتماعی، گروههای گوناگونی را با شیوه های معیشت و تولید متفاوت را در بر می گیرد. پایه و زیربنای فعالیت جامعه روستایی، بر اب و زمین کشاورزی شکل گرفته و فرهنگ جامعه براساس این اقتصاد غالب متبلور است. ولی در جامعه عشایری ، این فعالیت غالب ، بر پایه مرتع و دام می باشند. مثلاً فرهنگ نگهداری دام، تخصص در امور دامی، شیوه کوچ، ساخت سنتی اجتماعی ، رده های قدرت و ... در این مقاله سعی بر آن است به معرفی فرهنگ و هنر عشایر پرداخته، و رابطه آن با اقتصاد عشایر و صنعت گردشگری مورد بحث و برسی قرار گیرد.

عشایر، فرهنگ و هنر عشایر، اقتصاد عشایر، اقتصاد مقاومتی