زهرا رضائی - دانشجوی کارشناسی ارشد - گروه سنجش از دور و GIS - دانشکده محیط زیست و انرژی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
محمدرضا ملک - دانشیارگروه سیستم های اطلاعات مکانی - دانشکده نقشه برداری - دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

زیربنای اکثر فعالیت های اجرایی و عمرانی در جوامع مبتنی بر شناخت صحیح و استفاده مناسب از داده های مکانی می باشد.برای استفاده بهینه از داده های مکانی در یک محیط تعامل پذیر، سیر تحول و تکامل سامانه های اطلاعات مکانی GIS فن-آوری زیرساخت داده های مکانی SDI را بوجود آورده است. در واقع، فناوری GIS از سال 1960 که برای نخستین بار مطرحگردید تا به امروز پیشرفتها و تغییرات زیادی را در طول زمان تجربه نموده است. از طرفی اغلب تولیدکنندگان داده هایمکانی تمایل به اشتراک گذاری دادهها و سرویس هایشان دارند. برای استفاده بهینه و اشتراکی از داده های مکانی در راستایفعالیت های زیرساختی، می بایست محیط مناسبی بدین منظور بوجود آورد. هدف اساسی زیرساخت داده های مکانی، بسترسازیبه اشتراک گذاری اطلاعات و اطلاع رسانی در مورد دادههای مکانی و ایجاد محیط تعاملی برای کاربران جهت دسترسی بهداده های همدیگر می باشد. زیر ساخت دادههای مکانی SDI یک ساختار مناسب و یکپارچه جهت هماهنگی فعالیت هایمرتبط با اطلاعات مکانی و نیز افزایش آگاهی از وجود، وضعیت یا کیفیت دادهها و در نتیجه استفاده بیشتر و مناسبتر از آنهادر امور مختلف اجرایی و تصمیم گیری توسط کاربران مختلف را فراهم می آورد. امروزه زیرساخت داده های مکانی در مناطق وکشورهای زیادی مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق، با بررسی روند اجمالی پیدایش GIS و فنآوری GIS مبتنی بروب، کارکردهای یک GIS محلی و GIS مبتنی بر وب را با بررسی کارکردها و ویژگی های آنها تشریح کرده و با در نظرگرفتن نیاز به بستر مناسبی جهت به اشتراک گذاری اصولی اطلاعات مکانی، و نیز با توجه به لزوم پیدایش زیرساخت دادهمکانی، اهداف و مزایای ایجاد و جزئیات اجزای آن و در نهایت به بسترهای الکترونیکی پیاده سازی آن اشاره خواهیم کرد. ازطرفی SDI از زمان پیدایش تا کنون تغییر تحول و پیشرفتهای قابل توجهی را در ساختار و قابلیت ها در نحوه تعامل باکاربران و رفع نیازهای آنها تجربه کرده است. تا جائیکه امروزه کارشناسان نسل جدیدی از SDI را در راستای تعامل دوطرفهبا کاربران با در نظرگرفتن اولویت ها و نیازهای ویژه آنها پیشنهاد و توسعه داده اند.

؛ GIS، GIS مبتنی بر وب، SDI، ژنوپرتال و مرکز هماهنگی داده های مکانی