مهرنوش صادقی پور - دانشیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
عباس سروش - دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
آرش حسین زاده - دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

یکی از موارد نامطلوب برای سدهای خاکی، احداث آن در «دره تنگ» است؛ زیرا در این شرایط احتمال وقوع پدیده انتقال بار یا انتقال تنش (Load Transfer) و به تبعیت از آن، احتمال تفاوت در نتایج تحلیل های دو بعدی و سه بعدی سد افزایش می یابد. در واقع رفتار سدهای خاکی سنگریزه ای در دره های تنگ، متاثر از اثر سه بعدی دره است. هندسه سد و به طور خاص، نسبت طول تاج به ارتفاع سد بر اثر سه بعدی تأثیرگذار است و در مواردی که فاصله تکیه گاه های سد کم و دره سد تنگ باشد، انجام تحلیل سه بعدی برای سدهای بزرگ واقع در دره های تنگ، ضروری به نظر می رسد. تاکنون تحقیقات گسترده ای با عناوین و اهدافی شبیه هدف تحقیق حاضر، بر روی دامنه گسترده ای از سدهای خاکی و سنگریزه ای انجام گرفته است، اما نظر به اینکه بیشتر تحقیقات به صورت مدل سازی و تحلیل دوبعدیاست؛ مطالعه ای جامع تر و به صورت سه بعدی ضروری به نظر می رسد تا تفاوت های این دو نوع آنالیز به منظور انتخاب روش بهینه به دست آید. این مقاله تلاشی برای بررسی اثر سه بعدی دره تنگ بر رفتار سد سنگریزه ای مارون است که با 365 متر طول تاج و 165 متر ارتفاع (L/H=2/1) در جنوب غربی ایران واقع شده است. در راستای این هدف، تحلیل های دوبعدی و سه بعدی سد با استفاده از نرم افزار ABAQUS برای بررسی فشار آب حفره ای و تغییرشکل های افقی ناشی از آبگیری انجام گرفته و نتایج به دست آمده از این دو نوع تحلیل به تفصیل با یکدیگر و با نتایج ابزار، مورد مقایسه قرار گرفته است.

سد خاکی سنگریزه ای، سد مارون، تحلیل سه بعدی، دره تنگ، فشار آب حفره ای، قوس زدگی