سیده فاطمه طباطبائی - دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

محکم و متشابه از دانش هایی است که ابزار شناخت ،بیان درست قرآن مجید و آسانی ورود به تفسیر قرآن را فراهم می آورد ، بنابراین فهم متشابهات قرآن که مراد و مقصود از ظاهر لفظ بدون دلیل فهمیده نمی شود ، از جایگاه عظیمی برخوردار است . در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی سعی بر این است که تعریف جامعی از این علم و راه حل ارائه شده برای فهم متشابهات بنا بر محوریت نظر علامه طباطبائی در تفسیر المیزان ارائه شود . نتایج خاصله بیانگر این است که علامه ضمن نقد و رد 16 دیدگاه از مفسرین وعلما پیرامون معنای محکم و متشابه بیان می دارد که آن چه از آیه شریفه به روشنی ظاهر می شود . خلاف همه این اقوال است و آیات متشابه به گونه ای است که مقصود از آن برای فهم شنونده روشن نیست اما با مراجعه و کمک از آیات محکم معنای آیات متشابه مشخص می شود . محکمات «آیات متضمن اصول مسلمه قرآنی » و متشابهات «آیات متضمن فروع » است . مراد از پیروی از آیات متشابه ، پیروی علمی است ، و این وقتی مذموم است که بدون رجوع به محکم باشد . راسخان در علم، تاویل متشابهات را می دانند و نسبت باین گونه مطالب باید تصدیق اجمالی داشت و واقع و حقیقت را به خدا و پیغمبرش ارجاع داد .

محکمات ، متشابهات، علامه طباطبائی ، المیزان