سید هاشم حسینی - استادیار باستان شناسی و هنر دوران اسلامی، دانشگاه محقق اردبیلی
معصومه نظری گشنیگانی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی،دانشگاه محقق اردبیلی

هرچند تولید سفالینه آبی و سفید در ایران به قبل از دوران صفویه باز می گردد، اما اوج شکوفایی آن مربوط به این دوران است.نقوش به کار رفته بر روی سفال آبی وسفید این دوران در ابتدا، تحت تاثیر هنر کشور چین بود و البته گاهی هم نمونه هایی دارای نقوش ترکیبی بودند. یکی از این نقوش که از زیبایی خاصی برخوردار است نقوش انسانی موجود در مجالس بزم، پذیرایی و یا تصاویر شخصیت های بزرگ یا دراویش در میان عناصر گیاهی است که مشخصات و ویژگیهای آنها، موضوع تحقیق کنونی می باشد. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی میزان و نحوه ارتباط بین نقوش انسانی مزبور با نمو نه های مینیاتورهای نسخ خطی این عصر می باشد که برای نیل به این هدف از روش تحقیق تاریخی و توصیفی استفاده شده است . در همین راستا چند نمونه شاخص از این سفال ها که دارای نقوش انسانی است به لحاظ مشخصات نژادی، طراحی، رنگ آمیزی و... مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته تا بدینوسیله میزان ارتباط بین نقوش مزبور با نقوش انسانی در هنر نگارگری عصر صفوی مشخص گردد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که این نقوش در ابتدا به لحاظ طرزلباس، حالت های چهره، مناظر طبیعی زمینه و غیره کاملا مشابه نقوش انسانی هنر چین بوده، اما در اواخر دوره صفوی این تاثیر پذیری رو به افول رفته و سفالگران ایرانی با دستمایه قرار دادن دستاوردهای مکاتب هنری این دوران برای رقابت با نقشمایه های مینیاتوری معاصر خود تلاش نموده اند

نقوش انسانی، سفالینه آبی و سفید، عصر صفوی