محسن حیدری - دانشجوی دکتری پیش از تاریخ باستان شناسی دانشگاه زاهدان
خسرو احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه زاهدان

یکی از دوره هایی که در شمال غرب ایران کمتر به آن توجه شده، دوره مس و سنگ و سنت دالما است. متأسفانه اطلاعات ما ازاین دوره بسیار مختصر و تنها محدود به چند مقاله و گزارش نچندان مفصل است. این سنت سفالی دارای حوضه گسترش نسبتاً وسیعی از شمال غرب ایران تا زاگرس مرکزی است و شامل سفالهای منقوش، سفالهایی با تزیینات حجمی نقش کنده، فشاری، پانچی و افزوده ، سفالهای ساده و با پوشش گلی غلیظ قرمز است. به نظر میرسد که شیوه تزیین سفالهای فشاری، کنده، پانچی و افزوده فاقد پیشینه ی منطقه ای هستند و احتمالاً این نوع تزیین در دوره نوسنگی از شرق سوریه به قسمتهای شمالی بین النهرین نفوذ کرده و سپس در دوره مس و سنگ در شمال غربی ایران ظهور می کند. این مقاله به بررسی تزیینات این سفالها می پردازد و پیشنهادی را برای تعیین سیرانتقال این تزیین از مناطق غربی تر به شمال غرب ایران می دهد.

مدل انتقال فرهنگی، دوره مس و سنگ، سنت سفالی دالما، شمال غرب ایران، تزیینات حجمی