سودابه شکوهی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بحران دانشگاه شهید باهنر کرمان
اسدالله خواهنده کارنما - استادیار دانشکده مدیریت و اقتصاد، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهدی کاظمی - دانشیاردانشکده مدیریت واقتصاد، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان

در جدول سازمان ملل متحد ، کشور ایران در زمره کشورهای بلاخیز جهان معرفی شده است.از بین بلایای طبیعی که در کشور ایران روی می دهند، زلزله از جایگاه ویژه ای برخوردار است. بیش از 70درصد شهرهای بزرگ ایران، بر روی گسل بنانهاده شده است (ناطقی الهی، 2000) در گزارش سالانهسازمان جهانی بلایا ایران رتبه نخست را از نظر بیش ترین تعداد موارد مرگ متعاقب بروز زلزله داشتهاست (گزارش جهانی حوادث ، 2005) افزایش روزافزون در شمار وقوع بلایای طبیعی همراه با فزونیآسیب پذیری جوامع به ویژه در کلان شهرها که دارای بافت شهری متراکم هستند، ساکنان این جوامع رابیش از پیش در برابر زلزله آسیب پذیر نموده است (ویسه ، 2000) . اگر هر جامعه را متشکل از گروه هاییاز افراد ذینفع بدانیم که در معرض مخاطرات مشابهی قرار دارند، این افراد را می توان در سه گرهمسئولان ، متخصصان و مردم طبقه بندی نمود. پژوهش ها نشان داده اند که در برنامه ریزی برای کسبآمادگی و مقابله با بلایا، نقش مردم به عنوان مهم ترین و بزرگ ترین گروه از گروه های ذی نفع اغلب موردغفلت واقع شده است (ابرکویز ، 2004) . عدم توجه به نظرات و دیدگاه های مردم سبب شده است که دربسیاری از کشورهای بلاخیز جهان که در بسیاری از کشورهای بلاخیز جهان که عمدتاً در زمره یکشورهای فقیر و در حال توسعه هستند، برنامه های آمادگی و مقابله با بلایا به شکست انجامیده و یا تنها به موفقیت هایی بسنده کرده است (دهه بین المللی کاهش بحران های طبیعی سازمان ملل ، 1994). از سوی دیگر از آن جا که در جریان وقوع بلایا ، جامعه آسیب دیده و یا متأثر از بلایا مهترین و اولین گروه پاسخگو نیز محسوب می شوند، در اغلب برنامه های مربوط به کاهش اثرات مخرب بلایا و آمادگی دربرابر آن، جامعه محلی به عنوان کانون توجه در نظر گرفته می شود (فلک ، 2005). در ساعات اولیه پساز وقوع زلزله، به دلیل تأخیر در انتقال اطلاعات، قطع مسیرهای ارتباطی ، مشکلات دسترسی به منطقهآسیب دیده، مشکلات مربوط به فراخوان، سازمان دهی و بسیج نیروهای امدادی، تهیه و ارسال تجهیزاتو مانند آن ، زمان قابل توجهی صرف می شود تا نیروهای اعزامی بتوانند خود را به منطقه بلازده برسانند.در این زمان که اصطلاحاً «زمان طلایی» نامیده می شود ، بازماندگان و ساکنان منطقه زلزله زده که از اینحادثه جان سالم به در برده اند ، نخستین کسانی هستند که به کمک آسیب دیدگانمی شتابند (کوبایشی ، 1971) . توجه به موارد ذکرشده لزوم بررسی میزان آمادگی عملیاتی خانوارهایشهر کرمان را بیش از بیش حائز اهمیت می کند. براین اساس نگارنده با توجه به اهمیت موضوع به اینمهم پرداخته و بافت قدیمی شهر کرمان را به عنوان نمونه انتخابی مورد مطالعه قرار داده است.