سیدرضا خاتمی - گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آباده، آباده، ایران
هانیه نوذری - گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آباده، آباده، ایران

در عصر حاضر، توسعه پایدار کشاورزی یکی از ضروریات سرزمینی به شمار می آید. در راستای حصول این هدف، لازم است در برنامه های پنج ساله توسعه کشور به عنوان سند بالادستی و هدایتگر توسعه به این مفهوم توجه کافی مبذول گردد. این مقاله برنامه های پنج ساله پس از انقلاب اسلامی را به لحاظ میزان توجه و تأکید بر ابعاد و شاخص های توسعه پایدار کشاورزی در سال 1393 ارزشیابی کرده است. به منظور گردآوری داده ها از مطالعات اسنادی و جهت تجزیه و تحلیل برنامه ها از نرم افزار تحلیل کیفی داده ها (Atlas.ti) و روش تصمیم گیری چندمعیاره VIKOR استفاده شده است. نتیجه نشان داده است در تمام برنامه های توسعه پس از انقلاب به توسعه پایدار کشاورزی توجه شده است، اما در برنامه پنجم بر مقوله توسعه پایدار کشاورزی تاکید بیشتری شده است. گرچه در روند برنامه ریزی به تدریج به مفهوم توسعه پایدار کشاورزی توجه بیشتری معطوف شده است، اما تمامی ابعاد توسعه پایدار کشاورزی به طور یکسان مورد توجه قرار نگرفته است.باتوجه به محدودیت تولید محصولات کشاورزی درکشورهای در حال توسعه و تلاش آنها برای دستیابی به بازار جهانی ، توسعه پایدار کشاورزی یکی از ضروریات کشورهای در حال توسعه به شمار می آید. بنابراین لازم است با نگرش جامع در حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست بعنوان عامل تاثیر گذار در توسعه پایدار کشاورزی، که کشورهای توسعه یافته به آن دست یافته اند و آن را در سر لوحه پیشرفت همه جانبه امور خود قرار داده اند، ضرورت دارد به این مفهوم عقلانی توجه کافی مبذول داشت، زیرا بخش کشاورزی در دامن طبیعت و با الهام از آن توسعه می یابد. توجه ویژه در احیاء، توسعه، حفاظت و بهره برداری صحیح و اصولی از منابع طبیعی موجب رشد و پیشرفت بخش کشاورزی می شود، در غیر اینصورت، تخریب و عدم حفاظت آن باعث نابودی بخش کشاورزی و عدم برنامه ریزی صحیح در آن خواهد شد و فقر و گرسنگی و وابستگی را به ارمغان خواهد آورد. لذا برای رسیدن به این هدف 7 رویکرد را در زمینه های اصلاح ساختار مدیریتی ، تولید وتامین آب ، یافته های تحقیقاتی ، روشهای نوین ، اصلاح الگوی مصرف ، بازازیابی و تولید را بایستی مورد توجه و بررسی دقیق قرار داد .

توسعه پایدار، برنامه ریزی، کشاورزی زیستی، محصولات