مهدی صادقی پور مروی

ایران با دارا بودن اقلیم های گوناگون یکی از مناسب ترین نقاط دنیا برای کشت و پرورش انواع محصولات سبزی، صیفی و جالیز در تمام فصول می باشد. محصولات سبزی، صیفی و جالیز با سطح زیر کشت حدود 700 هزار هکتار و تولید بیش از 17 میلیون تن در سال، شش درصد از سهم کل زیر کشت محصولات زراعی و بالغ بر 29 درصد از تولید محصولات زراعی را به خود اختصاص داده است (ملکوتی و همکاران. 1383). با توجه به ارزش غذایی سبزیجات، وجود فیبر فراوان و نقش آن در سلامتی انسان، مصرف آن در تمامی نقاط جهان مورد تاکید متخصصین تغذیه می باشد. در رژیم غذایی ما ایرانیان نیز سبزیجات از جایگاه خاصی برخوردار است و در برنامه ریزی ها، افزایش مصرف سرانه آن مورد تاکید می باشد. این در حالی است که در صورت عدم دقت در عملیات کاشت، داشت و برداشت، سبزیجات می توانند اثرات نامطلوبی بر سلامت انسان داشته باشند. مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی در تولید سبزیجات به پیامد زیست محیطی تجمع نیترات، کادمیم و عناصر سنگین در خاک و ورود این عناصر به چرخه حیات می انجامد. نیترات در صورتی که وارد بدن شود در سیستم گوارشی تبدیل به نیتریت شده و نیتریت نیز در خون، هموگلوبین را به متهموگلوبین تبدیل و انسان را به کمی اکسیژن (متهموگلوبینمیا) مبتلا می سازد. علاوه بر آن نیتریت از طریق ترکیب با یک نوع اسید آمینه در سیستم گوارشی بدن تولید ماده سرطانزای نیتروزآمین می کند. وجود مراکز آلاینده محیط زیست، به لحاظ پیامد زیست محیطی سریع، توجه مسئولان را به خود معطوف می دارد ولی مصرف بی رویه کودهای شیمیایی به لحاظ پیامد زیست محیطی بلند مدت، به سهل انگاری مبتلا شده است. حل این مشکل، عزم جدی و مدیریت تلفیقی دستگاه های زیربط را می طلبد. این مقاله به بررسی استاندارد های حد مجاز نیترات در محصولات سبزی و صیفی در منابع مختلف می پردازد. با توجه به اینکه در کشور ما استاندارد ملی برای حد مجاز نیترات در سبزیجات وجود ندارد این بررسی به تهیه و تدوین استاندارد ملی نیترات برای محصولات سبزی و صیفی کشور کمک خواهد کرد. امید است با رعایت این استانداردها شاهد ارتقای سلامت جامعه و سالم سازی محیط زیست باشیم.

آلاینده، نیترات، حد مجاز