محسن بروغنی - کارشناس ارشد مرمت ابنیه و بافت های تاریخی
محمد بهرام زاده - دکترای باستان شناسی و استادیاروعضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

خراسان بزرگ قبل و بعد از اسلام در شرق ایران نقش مهمی در توسعه معماری داشته است و نوآوریهای بسیاری را در معماری بوجود آورده که در طی زمان به سایر نقاط منتقل شده است. از جمله مهم ترین این نوع آوری ها از لحاظ عملکردی ،آغازگر سنت ساخت آرامگاه سازی در ایران ،دوران اسلامی در خراسان بوده است که بارز ترین نمونه آن مقبره امیر اسماعیل سامانی می باشد.بوجود آوردن اولین نمونه هایی از لحاظ تزئینی و کارکردی در بناهای تاریخی از قبیل گوشه سازی و مقرنس کاری واولین نمونه های گوشوار یا گوشواره وطاق نما و نغول را در معماری اسلامی ایران در خراسان می دانند.از لحاظ شکل مدارس،اولین نمونه های مدارس چهار ایوانی در خراسان ظهور پیدا کرده است وشیوه خاص استاد کاران خراسان ساخت بناهای مسکونی براساس نقشه های چهار ایوانی بوده است.ایوان رایج ترین نوع بنا در خراسان باستان و بعد از اسلام می باشد که بعد از اسلام به صورت محراب باعظمت درآمد.اولین نمونه های مساجد دو ایوانی خاص منطقه خراسان بوده است و اولین نمونه های گنبد تک پوش در معماری اسلامی ایران را در خراسان میتوان نام برد. این مقاله رسالت آن را دارد که با گرد آوری مطالبی از نمونه های بیان شده ونمونه های شاخص بسیار دیگردر معماری اسلامی ایران،که ظهور و بروز آن برای اولین بار در خراسان بزرگ بوده است براساس مرور منابع معماری اسلامی ایران و سایر مقالات مرتبط بتواند به نتایجی از قبیل سهم ونقش خراسان در پیدایش و تکامل هنر و معماری اسلامی ایران در خراسان را بیان کند

خراسان،معماری ،اسلامی،تکامل