مفهوم حریم در معماری مسکونی سنتی و احیای آن در معماری مدرن ایران

خانهای که در جامعهی اسلامی از آن به خانهی مطلوب تعبیر میکنیم، به عنوان تجلیگاه ارزشهای فرهنگی اعضای آن مطرح است. این خانه، صرفا پاسخگوی نیازهای مادی انسان نبوده بلکه توجه به آن دسته از ویژگیهای کیفی که تامینکنندهی نیازهای روانی و معنوی انساناند نیز ضرورت دارد که مهمترین آن، نیاز به جایگاهی امن و آرام است که حریم افراد را مشخص میکند .حریم بیانگر حرمت ذاتی داخل خانه از یکسو و حرام بودن دید و نگاه اغیار از دیگر سوست. پس حفظ حریم خانه بهگونهای که ساکنان آن از دید بیگانگان مصون باشند و در عین حال احساس امن و امان روانی نمایند، جزو الزامات ذاتی ساخت خانه است. با پیشرفت سریع جوامع و ساخت و سازهای فراوان امروزی و همچنین به وجود آمدن محدودیت در ابعاد خانهها، این ویژگی مهم خانههای مسکونی ایرانی کمرنگ و به فرهنگ جدیدی تبدیل شده که با فرهنگ اسلامی – ایرانی ما همخوانی ندارد و عواملی صوری و ظاهری چون رفاه، راحتی صرف و مهمتراز آن، اصل حداکثری گنجایش و نیز کارآمدی هر چه افزونتر، به هر قیمت، عرصه را برای ظهور معانی انسانی تنگ نموده و مسکن، بیشتر ناظر به تامین اهداف فیزیکی حیات انسان است تا جنبه های متافیزیکی. در این صورت مسکن هویت ذاتی خود را که ایجاد آرامش درون و تسکین روح و جسم و جان است از دست میدهد و به عبارتی، کارکردی کاملا متفاوت با هویت ذاتی خود مییابد. هدف از پژوهش حاضر، پرداختن به مفهوم حریم به صورت کیفی و بررسی عناصر ایجاد حریم در معماری سنتی ایران است که با روش تحلیلی– توصیفی بیان گردیده و در نهایت به ارائهی راهکارها و اصولی برای بازسازی این مفهوم در معماری معاصر ایران می پردازد.

Keywords:

حریم , خانهی سنتی , معماری مدرن , خانه ایرانی