فروغ رضوی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر اصفهان

امروزه به دلیل رشد جمعیت، خانه سازی به سمت انبوه سازی مسکن سوق داده شده است. خانه های امروزی آن کیفیت فضایی که بایدداشته باشد را ندارند و به نوعی خوابگاه و سرپناه تبدیل شده اند. نگاه سیاست گزاران برای تامین حداقل ها برای زیست همه ی انسانهای شهرنشین ایران امروز، برنامه ریزی ها را متوجه بعد جسمانی نموده و جایی برای توجه به بعد نفسانی وجود و پرداختن به کیفیت فضای زندگی و تأمین آرامش روانی انسان ایرانی امروز نگزارده است، در حالی که در مسکن سنتی به آرامش روانی ساکنین در فضای خانه بر مبنای فرهنگ، هویت و دین اهمیت ویژه ای می شد. فضای مسکن از دو جهت باید کارایی داشته باشد یکی از نظر جوابگویی و ایجاد محیط راحت از جنبه شرایط فیزیکی یعنی ایجاد محیطی با درجه حرارت مطلوب، فشار مناسب، رطوبت معقول و کوران هوا و نور مناسب و نظایر آن و دیگری از نظر جوابگویی به نیازهای معنوی و متا فیزیکی مردم، یعنی ایجاد فضاهای مناسب با طرز زندگی و نوع فرهنگ، دین و آداب و رسوم اجتماعی، این دو شرایط اگر با هم به کاملترین نحوی جمع شود ایجاد مطلوبترین مسکن را خواهند نمود و اگر هر کدام از این دو جنبه کمبودی داشته باشد مسکن به نحو خوبی پاسخگو نخواهد بود. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که بر اساس توقع ساکنین و عملکرد فضاهای مسکونی، چگونه میتوان در آپارتمانهای امروز، به فضایی با هویت و فرهنگ ایرانی- اسلامی دست یافت؟ برای دستیابی به نتایج مطلوب در این پژوهش که با مطالعات کتابخانه ای و به روش کیفی انجام می گیرد، ابتدا به بررسی فاکتورهای موثر در طراحی مسکن همسو و هماهنگ با فرهنگ و هویت ایرانی پرداخته و با بررسی خانه های سنتی ایران و چگونگی استفاده از این قابلیت ها برای انطباق فضای مسکن با روش زندگی و فرهنگ ساکنین خود به تعهد معماری سنتی در برقراری آرامش، ایستایی و پایداری آن پی برده که این خود موید تاثیرات صحیح فرهنگ، دین و سنتهای مردم ایران بر نحوه ی ساخت وساز بوده است. نهایتا با جمع آوری اطلاعات بدست آمده و بررسی نمونه های موفق می توان زمینه را برای استفاده از این مفاهیم و چگونگی کاربرد آن در معماری امروز بدون تکرار شکلی و صرفا کالبدی عناصر معماری گذشته فراهم آورد. نتایج حاصل از این تحقیق در طراحی وبهبودفضاهای مسکونی تاثیر گذار خواهد بود و رضایتمندی بیشتر ساکنین از فضای زندگی را فراهم می آورد.

مسکن، هویت، فرهنگ، دین، کیفیت فضا، مسکن سنتی