محمدحسین عابدی - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
آذر موسوی اویلق - دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه غیرانتفاعی شمس گنبد

مسئله هویت شهری یکی از پیچیده ترین مباحث نظری در شهر سازی است. تنها پدیده ای که دغدغه هویت دارد انسان است. انسان همواره به دنبال ابزاری می گردد که خود را به واسطه ی آن تبیین کند. از آنجا که هویت هر شهر برگرفته از هویت مبتنی بر جهان بینی انسان است می توان گفت که مقوله ی هویت کالبد شهر ، موضوعی کیفی و برخاسته از ارزش های والای انسانی است و حرکت ، پویایی و استمرار با جهان بینی خاص ، علاوه بر برخورداری از مؤلفه های اقلیمی و زیست بومی منطقه ، نمایانگر ارزش های مکنون در ذات اجتماع و فرهنگ آن سرزمین است که در سیمای آن سرزمین بازتاب می یابد و شهر را متعلق و وابسته به یک سرزمین خاص با جهان بینی و ویژگی های اجتماعی یک سرزمین می کند. قالب و محتوای شهر های اسلامی بر سه محور مهم ، یعنی محلی برای سکونت ، مکانی برای عبادت و در نهایت فضایی برای تجارت شکل گرفته است. عناصری از شهر اسلامی که از یک سو تأمین کننده این نیاز ها باشد و از طرف دیگر در پهنه ی سرزمین اسلامی ایجاد هویت و تمایز نمایند عبارتند از : مسجد ، محلات مسکونی و بازار . طراحان و سیاستمداران و مدیران شهر نیز نمی توانند بر پایه مبانی نظری بیگانه طرح و برنامه تهیه کنند و به شیوه بیگانه خط مشی کنند ، در عین حال توقع داشته باشند که شهر هویت اسلامی و ایرانی داشته باشد. این پژوهش به روش تحلیلی – توصیفی می باشد و به دنبال شناخت مشخصه های هویت کالبدی شهر های اسلامی ( مسجد ، بازار و محله ) می باشد . تعدادی از شهر های مهم اسلامی در طول تاریخ تحول خود به عنوان مرکز سیاسی اقتصادی مذهبی قرار گرفته اند . در این پژوهش نشان داده می شود مشخصه های کالبدی در شهر اسلامی قابل بازشناسی هستند و کارکرد های لازم را ارائه می دهند

هویت کالبدی، شهر های اسلامی، جهان بینی