علی صابری امیرآباد - دانشجوی کارشناسی مهندسی شهرسازی، دانشگاه پیام نور،
فرشته حاجی دولت آبادی - دانشجوی کارشناسی مهندسی شهرسازی، دانشگاه پیام نور،

با گسترش فزایندهی شهرها در دهههای اخیر، بافتهای فرسودهی شهری در حالی از چرخهی رشد و توسعه بازماندهاند که ظرفیتهای لازم را جهت ایفای نقش تعیین کننده در فرآیند توسعهی شهر، دارا هستند. نبود ادبیات منسجم در حوزهی نوسازی شهری از مسایلی است که باعث شده سیاستها و اقدامات مدیریت شهری برای رفع مشکل بافتهای فرسوده تاکنون به نتیجهی مطلوب نرسد. موضوع منظر و سیمای شهری، که در واقع چهرهی مسلط کالبد شهر و حاوی اولین پیامها در نظر شهروندان است، امروزه به بخشی از مناقشهی اصلی معماری و شهرسازی معاصر تبدیل شده است. سیری گذرا بر سیمای شهرهای تاریخی ایران، بافتهای قدیمی باارزشی را بهنمایش میگذارد، که همگی در گذشتهای نهچنداندور، از نشاط و سرزندگی مطلوب برخوردار بودهاند. کمتوجهی به برنامههای ساماندهی این بافتها در طولزمان سببشده تا آنها رونق و کارایی پیشین را ازدستداده و به عنوان بافت مسألهدار در سیستم شهری مطرح گردند. از موارد مهمی که در بهبود مسایل بافتهای فرسوده اثرگذار است، منظر آن است. منظر شهری رابطهی تنگاتنگی با مقوله هویت دارد. اگرچه هویت در مفهوم عام آن، قدمتی طولانی دارد اما پیشینهی این بحث در منظر شهری و بافت فرسوده چندان باسابقه نیست. سهل و ممتنعبودن مفهوم هویت منظر شهری در فرآیند شناخت و ادارک، پدیدهای چندبعدی و پیچیده را پیشروی ما قرار میدهد. از آنجا که شهر ویترین عرضه تفکرات جامعه به دنیای بیرون و بستر شکلگیری حیات مدنی است، ارتباط هویت و منظر شهری به مقولهای تأثیرگذار در علوم مرتبط با این حوزه تبدیل شده و تلاش برای یافتن ماهیت هویت منظر شهری جهت ارزیابی معیار سیاستهای مداخلهی کلان در شهرهای امروز، امری ضروری است. اندیشه مشارکت شهروندان در اداره امور شهر قدمتی دیرینه و به اندازهی تأسیس شهر دارد. بهدنبال مطرحشدن مشارکت مردم در نوسازی بافتهای فرسوده در مدیریت شهری، طرحهای متنوعی در راستای تحقق راهبردها و سیاستهای مشارکتی تهیه شده است. نوشتار حاضر با رویکردی تحلیلی و توصیفی، با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانهای و با روش یافتهاندوزی و تحلیل محتوی میکوشد تا در راستای تقویت هویت منظر شهری و بهسازی بافتهای فرسوده، با نگاهی به مشارکت عمومی به راهبردها و سیاستهای منسجمی دستیابد.

نوسازی و بهسازی، بافت فرسوده، هویت، منظر شهری، مشارکت عمومی