محمد ویجویی
شیما طاهری

گاز ازن یکی از مهمترین گازهای تشکیل دهنده جو می باشد، این گاز بطور همگن در لایه های جوی پراکنده نشده و 10 درصد آن در لایه تروپوسفر و 90 درصد دیگر آن در استراتوسفر واقع شده است. بیشترین مقدار ازن در ارتفاع بین 20 تا 30 کیلومتری از سطح زمین تمرکز یافته، که به لایه ازن معروف است. لایه ازن وظیفه جذب تابشهای فرابنقش خورشیدی را بر عهده دارد و مانند یک چتر و سپر کره زمین را در برابر تابشهای مرگبار فرابنفش حفظ می کند. به طور کلی هر روز 118 واکنش پی در پی در لایه ازن اتفاق می افتد که مجموع این واکنشها: O3—→ 3O2 یکی از عوامل بالقوه تخریب لایه ازن، گاز NO است که تاکنون صدمات جبران ناپذیری را به لایه ازن وارد کرده است: NO+O3+O—→ NO+2O2 افزایش شدت تابش فرابنفش خورشید ناشی از تخریب ازن، مشکلات زیست محیطی بسیاری را به همراه داشته و به نوبه خود یک بحران جهانی به حساب می آید، تا آنجا که تاکنون چندین پروتکل و قرارداد جهانی در زمینه حفظ لایه ازن و کاهش مخربهای لایه ازن شکل گرفته است. یکی از راههای جلوگیری از ورود گازNO، کنترل خروجی اگزوز خودروها می باشد. با استفاده از مبدلهای کاتالیستی بر پایه رودیم، پلاتین و پالادیم، می توان گازهای خطرناکNO، (NOx)NO2 را به گازهای بی خطر ازت (N2) و اکسیژن (O2) تبدیل کرد. انواع مبدلهای کاتالیزوری دومنظوره، سه منظوره، اولیه و ثانویه و مبدلهای کاتالیزوری سه منظوره با هوا را می توان برای این منظور استفاده کرد.

لایه ازن، مونو اکسید نیتروژن، تابش فرابنفش، مبدلهای کاتالیزوری، محیط زیست