مهین سهرابی نصیرآبادی - استادیار دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س)
ندا سالور - دانشجو کارشناس ارشد صنایع دستی دانشگاه الزهرا(س)

در میان کتب مصور فارسی، شاهنامه فردوسی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، از جمله شاهنامه بایسنقری که متعلق به مکتب هرات تیموری است؛ از این نسخه نگاره کشته شدن ارجاسب در رویین دژ به دست اسفندیار برخوردار از ساختاری منطبق بر اصول و قواعد این مکتب بوده و قوام و صلابتی در خور توجه دارد. ظهورمکتب هرات تیموری در عصر درخشان هنراسلامی آن را ملزم به پیروی از ارزش های اصیل آن نموده، لذامی توان نگاره ی یاد شده را نمونه ای از آثار نگارگری ایرانی که از اصول حکمت هنر اسلامی پیروی کرده است مورد بررسی قرار داد. در این نوشتارکه هدف آن مطالعه نقد گونه ی ساختار و معنا در نگاره کشته شدن ارجاسب در رویین دژ به دست اسفندیارمی باشد، بررسی ها در پی طرح این پرسش کلی صورت گرفته که نگاره ی یادشده چگونه منطبق با اصول هنر اسلامی می باشد؟ . بدین منظوردر کنار توصیف ظاهری و نمادین نقوش و رنگ های نگاره و ارزیابی عناصر آن، به منظور عمق بخشیدن به یافته ها این نگاره با چند نگاره ی هم عصر خود مورد مقایسه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به روش نقد زیباشناسانه نقد ظاهری به کمک مطالعات کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته و نتایج آن حاکی از آن است که نگاره کشته شدن ارجاسب دارای حرکت و جنبشی صعودی است، و حرکتی کمال گرا منطبق براصول حکمت هنراسلامی دارد و همچنین کثرت اجزای تشکیل دهنده در راستای ایجاد وحدت بصری، به درج اصل وحدت درکثرت نایل آمده است. همچنین دراین نگاره جنبش و حرکت موجود، عدم تقارن و نمایش هم زمان چندین فضا در کنارهم سبب شده تا با سایر نگاره های هم دوره خود متفاوت شده و به نوعی پایه گذار مکاتب بهزاد و تبریز صفوی گردد

نقد، شاهنامه، مکتب هرات، نگاره ی کشته شدن ارجاسب ...، حکمت هنر اسلامی