حمیدرضا جانسوز - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر
ارض اله نجفی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

اسلام با تمام عظمت خود که حضرت محمد (ص) تلاش فراوان جهت شکل گیری و قدرت آن به کار بست توسط گروهی از پیروان خویش دچار تغییراتی گشت که تمامی این اختلافات نیز بعد از رحلت حضرت رسول پدیدار شد اما در اصل آن تزلزلی ایجاد نگردید، فقط بین کسانی که این دین را هدایت میکردند اختلاف نظری در مورد جانشینی آن حضرت پیش آمد و باعث به وجود آمدن دو مذهب تشیع و تسنن در دین شد. بیشترین تاثیرات و نفوذ فرهنگی هنری که در تشیع نمایان گشت را می توان در دوره ی صفوی مشاهده نمود، سلسله صفویه تنها سلسلهای است که این مذهب را رسمی اعلام نمود، در دورههای قبل علویان همیشه سرکوب میشدند و یا شاید اختلافات بین آنها دلایلی بوده که هیچ وقت نتوانسته بودند به صورت واحد حکومتی داشته باشند، در این زمان شاه اسماعیل صفوی با تدبیر خود از مذهب شیعه به صورت ابزاری استفاده نمود تا از این همه ظلم که سالیان سال بر خاندان علی و علویانی که در ایران و کشورهای همسایه زندگی میکردند و حتی با بهره گیری از احساسات مردم اهل تسنن آن زمان دست آوردی کسب کند تا دولتی عظیم بر پایه حکومت عدل علی ایجاد گرداند که تاثیرات آن را در هنرها و مصنوعات اسلامی ساخته شده در دوره صفوی مشاهده میکنیم، همچنین دولتی که پایه آن را مذهب شیعه تشکیل میداد باعث اختلافاتی بین آنها و دول اهل تسنن همسایه گردید و سبب به وجود آمدن جنگها و حتی رقابت های فرهنگی و هنری هم شد. یکی از این هنر ها هنر نگارگری و نقاشی می باشد که در دوره ی صفوی مورد توجه شاهان این دوره نیز قرار داشت. در این مقاله سعی بر آن داریم تاثیرات مذهب تشیع را در آثار نگارگری این دوره مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.

مذهب، تشیع، صفوی، نگارگری و نقاشی