رضا چراغی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد
بهزاد وثیق - استادیار دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول

شهر مجموعه ای از عملکردهای چند منظوره در قالب بسته های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، جغرافیایی معنا پیدا می کند. فضاهای شهری بستر ساز هویت های جمعی در یک جامعه هستند مکان هایی برای گفت و گو و هم اندیشی ها برای سنین مختلف و خصوصاً برطرف نمودن کلیه نیازهای اقتصادی کنشگران فضا و مکان هستند. می توان گفت مکان عنصر اصلی هویت ساکنان آن است. انسان با شناخت مکان می تواند به شناخت خود نایل شود. یکی از عوامل سرگردانی انسان امروز نپرداختن به مفهوم و از آن ره نبود هویت مکانی است، حس مکانی یعنی تجربه و درک خاص از یک قرارگاه ویژه که جهت گیری شخص را نسبت به یک مکان با احساس از تفاوت، جهت یابی و درک فضایی مشخص می کند. این مقاله برگرفته از پژوهش مبنایی و تبیینی و بر اساس روش تحلیلی توصیفی، در بعد پذیری حس مکان و تعلقات مکانی در قالب هویت معماری و تطبیق مدل های نگرشی ارزیابی و سنجش حس مکان با ویزگی های محیط و بافت فضای خیابان است. این پژوهش همچنین با مطالعه تأثیر پذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی، به ارائه شاخص ها و ارزیابی کیفیت ادراکات و تصورات ذهنی شهروندان پرداخته و با ارائه مدل تحلیلی تأثیر سنجی ابعاد مؤلفه های حس مکان از عوامل ذهنی در فضای خیابان شهداء (مورد بررسی) بر اساس نظریه های شولدز پرداخته شده است. می توان دستاورد اصلی این مقاله را در ذکر این نکته دانست که از لحاظ کالبدی، محیطی که دارای کاراکتر مشخص و متمایز باشد، در آفرینش حس مکان موفق تر است در واقع این پژوهش به جستجوی عوامل به وجود آورنده و نیز کم تأثیر جلوه داده شده حس مکان و هویت مکانی و تأثیر آن بر روی کنشگران فضای خیابان شهداء پرداخته و آنچه حاصل شده، عوامل تأثیر گذار در شکل گیری تصویر ذهنی از این خیابان و عوامل مخرب آن آزمون شده اند.

حس مکان، حس تعلق، هویت معماری، ادارکات ذهنی، خرم آباد، خیابان شهداء