هیوا علیمزاده - دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
زینب خنیفر - دانش آموخته دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

معضل ریزگردها که امروزه دامن بسیاری از شهرهای کشور را گرفته است در چند سال اخیر شدت بیشتری یافته و از لحاظ زیست محیطی نیز صدمات جبران ناپذیری را به کشور وارد کرده است. پژوهش حاضر با جمع آوری اطلاعات و بهره گیری از داده های آماری، به هدف یافتن عل و منشاء این ریزگردها و ارائه راهکارها، به تحلیل و ریشه یابی ریزگردها پرداخته است. نتایج نشان می دهد، مجموعه کانون های گردوغباری که در کشور وجود دارد، دارای چهار کانون اصلی است که دو کانون گردوغبار در عراق و دو کانون دیگر در عربستان و سوریه فعال هستند. منشاء دو کانون گردوغبار در عراق با منشاء دوکانون در سوریه و عربستان متفاوت است. در واقع منشاء ریزگردهای صحرای عربستان و سوریه بیابان هاست؛ ولی منشاء کانونگردوغبار عراق، تالاب های خشک شده که مهمترین این تالابها، هوراعلظیم است. این پژوهش نشان می دهد که درصد بیشتر ریزگردهای ایران، منشاء تالابی دارند و در صورت ادامه روند خشک شدن تالابها، در سال های آینده با افزایش پدیده گردوخاک روبرو خواهیم شد. خشکسالی، تخریب اراضی در اثر وقوع جنگ های منطقه ای، احداث سد بر روی رودخانه های موجود، کشت غیراصولی و کاهش پوشش گیاهی منطقه، دلایل اصلی تشکیل پدیده گردوغبار در سال های اخیر است. برای حل این مسئله از سوی دولت های درگیر، راهکارهایی از جمله مالچ پاشی ارائه شده است، اما در بررسی های اخیر مشخص شده که این اقدامات بیابان زدایی تأثیر چندانی در کاهش این پدیده ندارد، زیرا بررسی ها نشان می دهند که منشاء ریزگردها ماسه ای نبوده بلکه دارای منشاء رسوبی و تالابی می باشند. بنابراین یکی از راههای مبارزه با آن احیا تالابهای خشک شده موجود در کشورهای همجوار است.

ریزگردها، تالاب هور العظیم، اثرات زیست محیطی، آلودگی، گردوغبار