محمدجواد روستا

افزایش همزمان جمعیت دنیا از دهه 1950 به بعد و تولید جهانی کودهای نیتروژن دار با یکدیگر همبستگی دارد . افزایش عرضه نیتروژن کشاورزان را قادر ساخته تا برای جمعیت رو به تزاید جهان غذا تولید نمایند و بدون این افزایش گرسنگی تشدید می شود . با بیش از 6 میلیارد نفر جمعیت دنیا همراه با حیوانات دیگر که بر روی کرة زمین تغذیه می کنند، این نحوه توزیع نیتروژن و نیترات برای سلامتی انسان مخاطره انگیز است . نیتراتها در آب خیلی محلول هستند . یونهای نیترات مانند یونهای آمونیوم به ذرات خاک متصل نمی شوند . بنابراین همراه با حرکت آب در خاک حرکت کرده و می توانند به آبهای زیر زمینی و سطحی وارد شوند . یکی از مهمترین عوارض زیادی نیترات در آب و غذای انسان، عارضه متهموگلوبینمیا ( کبودی بچه ) است . این عارضه که متهموگلوبینمیای ناشی از نیتریت خارجی یا متهموگلوبینمیای تغذیه ای نیز نامیده می شود، اولین نوع متهموگلوبینمیا بود که شناسایی شد . نیترات موجود در رژیم غذایی عامل اصلی این نوع متهموگلوبینمیا می باشد، زیرا آنزیم نیترات رداکتاز باکتری های موجود در دستگاه گوارش قادر است نیترت را به نیتریت تبدیل نماید . متهموگلوبینمیای ناشی از نیتریت داخلی از نظر متخصصان بالینی و همه گیرشناسی برای مدتهای طولانی ناشناخته بود، اگر چه هم اکنون فراوانی گزارش این نوع متهموگلوبینمیا بیشتر از نوع دیگر آن می باشد . فرض اساسی این است که نیترات به وسیله باکتریها تبدیل به نیتریت می شود و نیتریت عامل ایجاد کننده متهموگلوبینمیا است . محصول نیتروزآمین از نیترات سر چشمه می گیرد، که به نظر می رسد که یکی از عوامل و علتهای سرطان دستگاه گوارش است . ثابت شده است که نیترات می تواند اندازه غده تیروئید را افزایش دهد، چون نیترات می تواند با دخالت در سوخت و ساز ید ) ) I در شرایطی باعث بیماری گواتر شود . توصیه ها، استانداردها، قوانین و مقررات متعددی مبنی بر لزوم تدوین مقررات نیترات برای انسان از طریق گزارش ها و مقالات و نویسندگان معتبر صورت گرفته است . برای مثال، در ایالات متحده آمریکا، اداره تغذیه و دارو تعیین نمود که نیترات و نیتریتی که به صورت افزودنی و نگهدارنده به گوشت اضافه می شود نباید در نهایت بیش از 200 میلی گرم در کیلوگرم نیترات باشد .

نیترات، آب، غذا، انسان، سلامتی