تعیین محیط تکتونیکی گدازه های پلیوکواترنر نیر با استفاده از داده های عناصر کمیاب خاکی

حجم قابل توجهی از سنگ های آتشفشانی پلیوکواترنر در جنوب غرب نیر شمال غرب ایران گسترش یافته اند. بر پایه داده های شیمیایی این سنگها شامل تراکی بازالت، تراکی آندزیت، تراکی داسیت، داسیت و ریولیت با ویژگی چیره آلکالن بوده که بعدا در اثر هضم سنگ های پوسته، اختلاط و آلایش سرشت آنها تغییر کرده و به سری شوشونیتی متحول شده است. این سنگ ها غنی از عناصر لیتوفیل بزرگ یون LILE و تهی از عناصر با قدرت میدان بالا HFSE هستند. بالا بودن نسبت های عناصر LILE/HFSE و LREE/HREE در نمونه ها و شباهت ترکیب شیمیایی آنها با گدازه هایی که در مناطق فرورانش تشکیل می شوند، احتمال شکل گیری سنگ های منطقه را در یک محیط فرورانش تقویت می کند. خصوصیات عناصر نادر خاکی و عناصر کمیاب آنها نشان دهنده گرایش شوشونیتی این گدازه هاست. با توجه به نمودار هایی که توسط Muller & Groves (1997) برای تعیین محیط تکتونیکی سنگ های شوشونیتی ارائه شده، ولکانیک های منطقه در محدوده ی محیط های پس از تصادم قرار می گیرند. با توجه به شواهد ژئوشیمیایی و صحرایی محیط زمین ساختی این سنگها به احتمال متعلق به یک کمان پس از برخورد است که صعود ماگما و احتمالا تولید آن، به وسیله گسل های امتداد لغز و زمین ساخت کششی همراه با آن کنترل می شود. این ماگماتیسم پس از برخورد ممکن است در اثر برخورد پوسته عربستان با ایران مرکزی رخ داده باشد.

Keywords:

پلیوکواترنر , نیر , شوشونیتی , فرورانش , محیط پس از برخوردی