پری مریخی - گروه گیاهپزشکی دانشگاه رازی کرمانشاه
سعید عباسی - گروه گیاهپزشکی دانشگاه رازی کرمانشاه
روح الله شریفی - گروه گیاهپزشکی دانشگاه رازی کرمانشاه

میکروارگانیسم هایی که در ناحیه فراریشه گیاهان زندگی میکنند گزینه مناسبی برای استفاده در مهار زیستی بیمارگرها هستند چراکه فراریشه خط مقدم دفاعی ریشه ها علیه بیمارگرهای خاکزاد میباشد. در این تحقیق 121 جدایه باکتری از خاک فراریشه گندم در مزارع شهرستان کرمانشاه جداسازی گردید. قابلیت آنتاگونیستی جدایه ها علیه Gaeumannomyces graminis var. tritici به روش کشت متقابل مورد ارزیابی قرار گرفت. 20 جدایه باکتری که هاله بازدارندگی بیش از 10 میلیمتر ایجاد کردند به عنوان جدایه برتر برای مطالعات بعدی انتخاب شد. مکانیسم آنتاگونیستی جدایه های باسیلوس از نظر تأثیر هاله بازدارندگی، عصاره خارج سلولی، ترکیبات فرار، تولید بیوفیلم و حلالیت فسفات مورد بررسی قرار گرفت. فعالترین آنها از نظر هاله بازدارندگی، عصاره خارج سلولی و ترکیبات فرار به ترتیب جدایه های 1، 2، 4، 6، 9، 11، 12، 15، 16، 17، 18 بودند، در حالی که جدایه 19 از لحاظ عصاره خارج سلولی و ترکیبات فرار به ترتیب تنها توانست 50 و 10 درصد رشد پرگنه Ggt را کاهش دهد. با استفاده از خاک سترون در شرایط گلخانه تأثیر آغشته سازی بذور به جدایه های باکتری روی پوسیدگی ریشه ناشی از Ggt و شاخص های رشدی مورد ارزیابی قرار گرفت. جدایه 9 در افزایش وزن خشک در حضور بیمارگر بیشترین تأثیر را داشت، اگرچه هیچ یک از جدایه های باکتری نتوانستند به طور کامل از بیماری تحت شرایط گلخانه ممانعت نمایند ولی جدایه 15 بیماری را بیش از 80% کنترل نمود. نتایج نشان میدهد که توانایی کنترل زیستی جدایه 15 نه تنها منجر به کاهش بیماری میشود بلکه رشد گیاه را نیز تحریک میکند. در مجموع بر اساس نتایج آزمایشگاهی و گلخانه ای، جدایه شماره 15 میتواند از تمام لحاظ به عنوان جدایه ای موفق در سیستم های تولید کشاورزی پایدار به کار گرفته شوند.

باسیلوس، پاخوره گندم، باکتریهای افزایش دهنده رشد گیاه، کنترل زیستی