سیده مهدیه خرازی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سیدحسین نعمتی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی تهرانی فر - دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
عبدالرضا باقری - دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

استقرار اولیه ریزنمونه ها یکی از مهم ترین مراحل کشت مریستم می باشد که تحت تاثیر نوع تنظیم کننده رشد قرار می گیرد. در مرحله استقرار مریستم، به علت کوچک بودن ریزنمونه، درصد شیشه ای شدن ریزنمونه ها و درنتیجه عدم استقرار آنها بالا می باشد. بنابراین جهت بررسی تاثیر نوع تنظیم کننده رشد بر کشت مریستم میخک رقم Skimo Mogr آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 15 تکرار انجام شد. تیمارها شامل محیط کشت MS حاوی یکی از تنظیم کننده های رشدی (0/5 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین (BA)، ء0/5 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید (GA3) یا محیط کشت فاقد هورمون بودند. نتایج نشان داد که نوع تنظیم کننده رشد تاثیر معنی داری بر میزان شیشه ای شدن ریزنمونه ها داشت و بیشترین میزان آن (75%) در محیط کشت حاوی 0/5 میلی گرم در لیتر BA و کمترین میزان آن (10%) در محیط کشت حاوی 0/5 میلی گرم در لیترو GA3 مشاهده شد. کاربرد هورمون BA در محیط کشت باعث کاهش ارتفاع، افزایش وزن خشک شاخساره، عرض برگ، تعداد جوانه باززایی شده و شاخص سطح برگ شد ولی با این حال باعث افزایش پدیده شیشه ای شدن نیز شد و درنتیجه کیفیت گیاهان حاصل کاهش یافت. درصورتیکه هورمون GA3 باعث افزایش ارتفاع، افزایش طول برگ و کاهش عرض برگ شد و گیاهان رشد یافته ظاهری سالم داشتند. در محیط کشت فاقد هورمون نیز پدیده شیشه ای شدن در مقایسه با محیط کشت حاوی BA کمتر بود ولی با این وجود گیاهان استقرار یافته رشد مطلوبی را از خود نشان ندادند و پس از مدتی رشد آنها متوقف شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در مرحله استقرار مریستم، کیفیت گیاهچه حاصل نقش اساسی در مراحل پرآوری دارد و تعداد جوانه باززایی شده از اهمیت کمتری برخوردار است، بنابراین محیط کشت حاوی 0/5 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید جهت استقرار ریزنمونه مریستم توصیه می شود.

میخک، جیبرلیک اسید، بنزیل آدنین، مریستم، شیشه ای شدن