راضیه سرآبادانی تفرشی - دانشجوی دکترای اصلاح نباتات گرایش مهندسی ژنتیک و ژنتیک مولکولی دانشگاه تهران
زهرا سادات شبر - استادیار بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران( ABRII )
محمد رضا بی همتا - استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران
مریم شهبازی - استادیار بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران ( ABRII )

در مناطقی مانند ایران که تنش خشکی معمولا در انتهای فصل رشد اتفاق می افتد، اهمیت ذخایر کربوهیدرات های محلول در ساقه به علت محدود شدن فتوسنتز جاری بیشتر شده و سهم آن در تولید محصول نهایی قابل توجه خواهد بود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی آخر فصل بر بیان ژن های کلیدی دخیل در متابولیسم فروکتان به عنوان مهم ترین کربوهیدرات ذخیره ای جو در دو رقم حساس و متحمل به خشکی جو (موروکو و یوسف) آزمایشی تحت شرایط گلخانه ای در سه تکرار و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. میزان تجمع ماده خشک و فروکتان پنالیتمیت در هر دو شرایط تنش و نرمال در رقم موروکو کمتر از یوسف بود و تنش باعث کاهش 48 درصدی عملکرد دانه در این رقم شد. انتقال مجدد وزن خشک و فروکتان رقم یوسف تحت تنش به طور معنی داری نسبت به رقم دیگر افزایش یافت. نتایج نشان داد حداکثر بیان نسبی تمام ژن های مورد بررسی( 1-SST ، 6-SFT ، 1-FEH SUT1) در رقم یوسف در هردو شرایط تنش و نرمال رطوبتی بالاتر از رقم موروکو بود. میزان بیان ژن های 1-SST و 6-SFT مرتبط با روند تغییرات غلظت فروکتان بود. بیان ژن های 1-FEH و SUT1 در زمان انتقال مجدد افزایش یافت که نشان دهنده مشارکت این ژن ها در تجزیه و انتقال فروکتان به دانه می باشد. به طور کلی براساس نتایج به نظر می رسد ثبات عملکرد رقم یوسف در شرایط تنش استفاده مناسب از مکانیسم انتقال مجدد ذخایر ساقه می باشد.

خشکی آخر فصل، جو، فروکتان، بیان ژن، انتقال مجدد