پریناز خلیل زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد تنوع زیستی و زیستگاه ها، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمید رضا رضایی - عضو هیئت علمی گروه محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمید رضا گشتاسب - عضو هیئت علمی دانشگاه محیط زیست کرج

گراز( Sus scrofa) یکی از پستانداران با پراکنش وسیع در سطح جهان است. این جانور از نظر بوم شناختی در زنجیره غذایی نقش مهمی را ایفا می نماید. از یک سو به عنوان جانوری همه چیز خوار باعث انتقال انرژی و چرخه مواد در زنجیره تغذیه های اکوسیستم می گردد و از سوی دیگر با مخلوط کردن و شخم زدن خاک در اکوسیستم های طبیعی گونه های تاثیرگذار می باشد. برای شناخت بیشتر وضعیت حفاظتی این گونه نیازمند اطلاعات کافی ازتنوع ژنتیکی آن هستیم. در این پژوهش، به مطالعه تنوع ژنتیکی جمعیت های گراز در زیستگاه های دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی پرداخته شد. تعداد شش نمونه بافت از جمعیت های مختلف گراز در دو استان فوق جمع آوری و پس از انتقال به آزمایشگاه DNA آن ها استخراج گردید. تکثیر قطعه مورد نظر از ناحیه D-loop دیانا میتوکندری، به کمک آغازگرهای طراحی شده و دستگاه ترموسایکلر انجام پذیرفت. پس از توالی سنجی نمونه ها، محاسبه فاصله ژنتیکی و ترسیم درخت فیلوژنی با استفاده از نرم افزارهای MEGA 5 و Arlequin 3.1 صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین توالی های نوکلئوتیدی نمونه های مورد مطالعه تنوع هاپلوتیپی چندانی وجود ندارد و احتمالا این جمعیت ها در ارتباط با یکدیگرند و یا درگذشته تبادل ژنی داشته اند. با توجه به تنوع ژنتیکی پایین آن ها احتمالا در گذشته دچار مشکل گردن بطری جمعیتی شده اند و نیازمند برنامه حفاظتی ویژه ای هستند.

گراز، تنوع ژنتیکی، هاپلوتیپ، آذربایجان شرقی و غربی، D-loop