لیلا نواداد - گروه مهندسی معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران

میزان موفقیت فضاهای شهری با میزان استفاده از آن فضا و حضور انسان در آن متناسب است. در واقع معماری و شهرسازی باید به جای افتراق و جدایی در پی افزایش تعاملات اجتماعی و همبستگی انسان ها باشد. اما آنجه امروزه در اغلب این فضاها با آن روبرو هستیم، کاهش روابط و مشارکت اجتماعی ساکنان است. شهر به عنوان بستر زیست آدمی می بایست سرشار از عرصه های جمعی برای تعاملات انسانی و اجتماعی باشد. لذا می توان فضاهای جمعی شهری را به عنوان سرمایه ای عمومی برای ساکنین جامعه تلقی نمود. فضاهای شهری تنها برای لذت بردن و اوقات فراغت شهروندان مطرح نیست، بلکه عنصری مهم در زندگی اجتماعی افراد محسوب می شود. فضاهای شهری محل برخورد رفتارها، افکار و در عین حال محل رفع برخی از نیازهای روزمره شهروندان است. مهمترین بخش از فضاهای شهری، فضاهای عمومی است که متأسفانه در شهرها نقش آنها روز به روز مرنگ تر می شوند که شامل میدانگاه ها (پلازاها)، پیاده راه ها، پارک ها، پاتوق ها و ... هستند. نکته اصلی و مهم در رابطه با تعاملات اجتماعی، ماندن در فضا است. برای ایجاد تعامل ابتدا باید فضای شهری پذیرای حضور مردم در خود باشد. زیرا حضور و توقف مردم در فضا به خودی خود تعامل را در بین آنها برقرار می کند. تعاملات اجتماعی در یک فضای شهری بازتاب نوع فعالیت ها و اتفاقاتی است کهدر فضا رخ می دهد. هر چه فضای شهری مطلوب تر باشد، فعالیت ها، ارتباطات و تعاملات بیشتری در آن صورت می گیرد و به مراتب مدت زمان حضور افراد در فضا نیز افزایش می یابد. تعاملات اجتماعی در فضاهای باز عمومی شهر مثلاً در خیابان هایی که ساکنان محلات را برای گذراندن اوقات فراغت و یا رفع نیازهای روزمره دعوت نموده و به مرور زمان محدوده ای از مسیر برای آنها به میعادگاهی جهت دیدارها تبدیل می گردد، شکل می گیرد. به واسطه طراحی مناسب و جانمایی صحیح فضاها و بناها و فضاهای مکث با قابلیت کاربردی های منعطف در راستای فعالیت های جمعی، ادراک هویت فضایی و احساس تعلق به محیط و زیبایی افزایش می یابد.

فضاهای شهری، تعاملات اجتماعی، عرصه های جمعی، فضاهای عمومی