اعظم صادقی - کارشناس تکنولوژی معماری، عضو سازمان نظام مهندسی تبریز
معصومه هوشی روشنک - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز- دانشکده پردیس بین المللی ارس تبریز

از گذشته های بسیار دور، بشر رابطه ای تنگاتنگ با طبیعت داشته و عوامل طبیعی همواره در طول تاریخ بشریت، اصلی مهم و اساسی برای الگوبرداری از طبیعت بوده که در بسیاری از راهبردهای منتهی به خلاقیت معماری تأثیر گذار بوده است. قابلیت تغییر رنگ خزندگان در استتار آنها، اثر نوری پولک های پروانه از طریق تأثیراتی چون شکست نور، توانایی تغییر رنگ در پوست انسان هنگام ضربه، قابلیت خود ترمیمی استخوان های آسیب دیده انسان و بازگشت به حالت اولیه؛ همه و همه الگوها و ایده هایی از عناصر طبیعی هستند که راهنمار بسیار خوبی برای طراحان در ساخت مواد و مصالح هوشمند سازگار با محیط زیست بوده است. در حقیقت مصالح هوشمند مصالحی هستند که رویدادهای محیطی را حی و اطلاعات به دست آمده را پردازش کرده و نسبت به محیط و شرایط واکنش مناسب را (با تغییر شکل، اندازه، رنگ، ماهیت و یا برعکس ایجاد تغییر در محیط نشان می دهند) به عبارتی دارای توانایی ذاتی در جهت پاسخ گویی سریع به محیط هستند. در این نوشتار نگارندگان با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی و رجوع به اسناد کتابخانه ای، ابتدا به معرفی منابع الهام بخش موجود در طبیعت پرداخته و با بررسی نمونه های مختلف مانند درختان، چوست خزندگان، زندگی حشرات و ... و الهام از آنها در طراحی مصالح هوشمند متأثر از طبیعت به عوامل طبیعی مؤثر در خلق مصالح هوشمند پرداخته اند. امید است که شناخت ایده های متأثر از طبیعت در طراحی مصالح هوشمند، طراحان آثار معماری را در به کارگیری این مصالح و بهره مندی از مزایای آنها، به ویژه مزیت بهینه سازی و مدیریت هوشمند انرژی منتج از مصالح یاد شده، ترغیب نماید.

طبیعت گرایی، فرم های طبیعی، خودترمیمی، مصالح هوشمند