نگارالسادات هاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مهدی حقیقت بین - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

از دیدگاه روانشناسی زمانی که عزادار جایگزینی را برای آنچه از دست داده است می پذیرد، عزاداری به پایان می رسد. بلایای طبیعی در نگاه اول گسست بنیادی از دوران گذشته خود را تداعی می کنند، در اولین روزهای وقوع سانحه، به نظر می رسد که هیچ چیز باقی نمانده است تا بتوان بر آن اتکا کرد اما با گذر از وحشت اولیه، آنچه که بیشتر مورد توجه قرار می گیرد، بازسازی سریع و بازگشت به حالت عادی در اسرع وقت ممکن است و کمتر به اثرات ماندگارتری که یک سانحه برجای می گذارد، توجه شده است و ضرورت استفاده از فرصت هایی که تخریب بر اثر بلایای طبیعی پیش می آورد نادیده گرفته می شود. بازسازی فرصتی مناسب برای ایجاد دگرگونی های اساسی و ایجاد تغییرات کلی در شهر است که می توان ایده های نوین و الگوهای مدرن و ایده آل را ایجاد کرد. در این رابطه فضای شهری جدیدی حادث می شود که ضمن حفظ شباهت های اساسی با فضای پیشین، تفاوت های ماهوی و معنایی را با توجه به شرایط زمانی و مکانی حاضر، به نمایش می گذارد. بازبودن فضا، تقویت رفتار اکتشافی، حس عادت گریزی، تنوع و ایجاد نظم فضایی توسط سیرکولاسیون سامان یافته از جمله ویزگی های کالبدی و معنایی این فضاها می باشد. آنچه که در این فرآیند حائز اهمیت است، تأثیر این بازسازی ها و مرمت ها در محیط به منظور حضور مجدد انسان و تقویت فعالیت های مردمی و اجتماعی در عرصه ی فضای عمومی شهری می باشد. از راهکارهای طراحی اکولوژیک، ایجاد و یا ترمیم شبکه اکولوژیکی با مجموعه ای از لکه ها و کریدورهاست که به شکل یک شبکه به هم مربوط می شوند. از نظر ساختار شهری، یک منطقه ی زلزله زده شامل قطعات یا عارضه های ناشی از تخریب (لکه ها) و خیابان های اصلی و فرعی (کریدورها) است. تلفیق و یا نزدیک نمودن شبکه اکولوژیک با شبکه شهری سبب ایجاد تعادل بین روابط متقابل شهر و طبیعت می گردد. این پایداری در محوطه های زلزله زده نیازمند پیوستگی هر چه بیشتر اجزا غیر زنده (فضاهای پراکنده متروک) با یکدیگر و یا اجزا زنده (لکه های سبز پراکنده در منطقه، مسیرهای سبز در امتداد دسترسی ها) است. هدف نهایی طراحی منظر پایدار، فراهم آوردن شرایطی است که بتوان در آن با استفاده از پتانسیل های محیطی، زمینه بهبود کیفیت محیط زیست شهری را فراهم آورد. یکی از نتایج حاصل از بازسازی نوآورانه ی شهر زلزله زده با استفاده از اصول حاکم بر طراحی منظر پایدار در ساماندهی این مناظر، گسترش و رونق گردشگری و نیل به مفهوم گردشگری پایدار در این حوزه ها است.