امیر رئوفی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران سازههای هیدرولیکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
فرزین سلماسی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
مهدی دینی - دانشجوی دکترای عمران آب، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
بهنام منصوری - دانشجوی کارشناسی ارشد گرایش سازه های آبی، گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

یکی از عظیم ترین منابع آب سطحی، مخزن سد ها بوده که نقش بسزایی در ذخیره سازی و تولید انرژی برقابی ایفا می کند. از این جهت کنترل حجم آب موجود در این مخازن و کاهش میزان نشت از بدنه سدها از دیرباز مورد توجه بسیاری از فعالان کنترل منابع آب در عرصه سد سازی بوده است. سدهای خاکی عموما از مواد موجود در منطقه در حالت طبیعی خودشان با حداقل فرآوری ساخته می شوند. یکی از روش های کنترل تراوش در سدهای خاکی همگن استفاده از زهکش افقی است. استفاده از زهکش افقی در داخل بدنه باعث دور شدن خط فریاتیک از شیب پایین دست سد و در نتیجه افزایش ناحیه خشک و افزایش پایداری شیب پایین دست سد می شود. به دلیل خاصیت مویینگی، آب از خط فریاتیک به اندازه میزان صعود مویینگی، صعود می کند. یعنی علاوه بر ناحیه اشباع زیر خط فریاتیک، بالای خط فریاتیک ناحیه اشباع مویینگی وجود دارد. بنابراین برای جلوگیری از خروج زه آب از شیب پایین دست سد، طول زهکش افقی باید با در نظر گرفتن ارتفاع صعود مویینگی خاک محاسبه شود. هدف از این پژوهش، محاسبه موقعیت، ابعاد و شکل بهینه زهکش افقی و دبی عبوری از بدنه سد می باشد که با در نظر گرفتن ارتفاع صعود مویینگی برای سد خاکی همگن انجام گرفته است. بطوری که برای نایل شدن به این هدف، از نرم افزارSeep/W استفاده به عمل آمده است. نتایج بیانگر این است که مدل چاهار (۲۰۰۴) برای محاسبه طول زهکش افقی با نرم افزار SEEP/W مطابقت نزدیکی را نشان می دهد.

سد خاکی همگن، نشت، زهکش افقی، صعود مویینگی، نرم افزار Seep/W