سجاد پورکاید - کارشناس ارشد سازه های هیدرولیکی، شرکت مهندسی قدس نیرو
هوشنگ حسونی زاده - معاونت مطالعات منابع آب سازمان آب و برق خوزستان
امیر آبادزاده - کارشناس ارشد سازه های هیدرولیکی، شرکت مهندسین مشاور ری آب

رسوبگذاری همواره به عنوان مهمترین عامل در کوتاه کردن عمر مفید سدها مطرح بوده است و سدهای زیادی بدلیل پر شدن از رسوب، متروکه شده اند. پدیده ای که باعث حرکت رسوبات ریزدانه در طول مخزن سدها می شود، جریان غلیظ نام دارد. جریان غلیظ رسوبات را در مخازن سد ها از جایی که غلظت رسوبات زیاد است، به محلی که غلظت رسوبات کمتر است (نزدیکی بدنه سد) منتقل می کند.این پدیده نه تنها منجر به کاهش حجم مفید مخزن سد خواهد شد، بلکه باعث ایجاد خسارات زیادی به تجهیزات جانبی سد و گرفتگی مجاری تخلیه تحتانی می شود. از اینرو شناخت دقیق پارامتر ها و اجزاء جریان غلیظ به منظور کنترل و هدایت این جریان ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. بدلیل دشواری و پیچیدگی در امر اندازه گیری، عموماً مطالعات بر روی جریان های غلیظ بصورت آزمایشگاهی صورت می گیرد. لذا در این تحقیق تأثیر همزمان زبری، و غلظت بر روی ارتفاع پیشانی و بدنه جریان غلیظ مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور تعداد ۸آزمایش رسوبی در فلومی به طول ۷۸۰ سانتی متر، عرض ۳۵ سانتی متر و ارتفاع ۷۰ سانتی متر، با ۴ اندازه زبری(۱،۰/۵،۰ و ۱/۵ سانتی متر ) که در ناحیه دیواره قرار داشتند، و در دو غلظت ۲۰ و ۴۰ گرم بر لیتر، انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که با افزایش زبری و کاهش غلظت، ارتفاع پیشانی و بدنه جریان در طول فلوم افزایش می یابد. همچنین ارتفاع پیشانی جریان غلیظ به طور متوسط ۱/۴۳ برابر ارتفاع بدنه جریان غلیظ بدست آمد.

جریان غلیظ، زبری، ارتفاع پیشانی، ارتفاع بدنه