علیرضا اولیایی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
مهران همدم جو - دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان
جواد مظفر جلالی - دانش آموخته کارشناسی مرتع و آبخیزداری دانشگاه گرگان

بخش اعظم دشت مشهد بواسطه وجود زمین های حاصل خیز تحت کشت قرار دارد و عمده آب مورد نیاز محصولات با حفر چاه از آب زیرزمینی برداشت می شود و زه آب حاصل از کشاورزی و مصرف کودها دوباره به همان منبع باز می گردد. مطالعات زیادی در زمینه آب زیرزمینی این مطلب را به اثبات رسانده که بین نوع کاربری اراضی، افت سطح آبخوانها و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب زیرزمینی، رابطه تنگاتنگی وجود دارد. در این پژوهش به منظور مدیریت بهتر منابع آب، با توجه به نوع کاربری اراضی، کیفیت آب زیرزمینی دشت مشهد در سال های 1380 و 1387 مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور بعضی از پارامترهای فیزیکی و شیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این پژوهش، آب زیرزمینی دشت مشهد با استفاده از میان یابی با IDW در GIS پهنه بندی گردید و سپسس با استفاده از استانداردهای FAO که به منظور تعیین استانداردهایی برای آبیاری تهیه شده بود، کلاس بندی گردید. در نهایت، با محاسبه تغییرات مساحت و تفسیر تغییرات مکانی هر کلاس، روند این پارامتر ها مشخص گردید. پارامترهای اندازه گیری شده نشان می دهد بیشترین درصد تجاوز از حد مجاز در کاربری کشاورزی و شهری در شمال و جنوب دشت می باشد. در این میان پارامترهای pH SO 4، TDS برای استفاده های کشاورزی، بهبود داشته است و مساحت کلاس نامناسب پارامترهای Mg, Cl, Na, EC, SAR افزایش یافته است، همچنین از لحاظ کلسیم و بی کربنات تغییرات معنا داری دیده نشد و در کلاس مناسب باقی ماندند.

شاخص FAO ، کاربری اراضی، آب زیرزمینی، کیفیت آب، دشت مشهد