سید فرامرز رنجبر - استادیار گروه حرارت و سیالات، دانشکده مهندسی مکانیک، دانشگاه تبریز
محمدامین عباس زاده - کارشناس مهندسی مکانیک، گروه حرارت و سیالاتف دانشکده مهندسی مکانیک، دانشگاه تبریز

دریاچه ارومیه در شمال غرب ایران، به عنوان یک تالاب بین المللی در یونسکو به ثبت رسیده و یکی از بزرگترین دریاچه های نمک جهان می باشد. 36 شهر و 3150 روستا با جمعیتی متجاوز از 5/9 میلیون نفری در حوضه آبریز این دریاچه وجود دارند که علاوه بر آن از نظر اکولوژیکی زیستگاه گونه های متعددی از گیاهان و جانوارن نیز می باشد. سطح اکولوژیک این دریاچه در سال 1380 برابر 1274/1 متر بوده و طی 13 سال این سطح اکنون به 1270/7 متر رسیده و به عبارت دیگر حجم دریاچه ارومیه از14576MCM به 2743 و مساحت آن از 4348 کیلومتر مربع به 2231 افت کرده است. در حالیکه بررسی های ترمودینامیکی نشان می دهد که پارامترهای هواشناسی مانند تغییرات طبیعی در مقادیر متر مکعب در سال ناشی از عوامل غیرطبیعی و استفاده غیرمنطقی از وران آب ها در حوضه آبریز دریاچه است. عواملی که عمدتا اجتناب پذیر نیز هستند. در این میان دبی خروجی پساب شهری می تواند در صورت هدایت به سمت دریاچه ارومیه در کاهش نقش عوامل انسانی نقش مؤثری ایفا نماید. کمیتی با دبی سالانه 62MCM خروجی از تصفیه خانه های استان آذربایجان شرقی، که در صورت هدایت صحیح آن به سمت دریاچه ارومیه می تواند به عنوان مکانیزمی نجات بخش و سریع الحصول در وضعیت فعلی عملیاتی گردد. هر چند با راه اندازی دو مدول دیگر تصفیه خانه ی شهر تبریز تا سال 1405 این کمیت به 142MCM در سال خواهد رسید. با توجه به روند کاهشی حجم آب دریاچه، با هدایت پساب تصفیه خانه های استان آذربیجان شرقی، در سال 1401 میزان آب تزریقی با حجم موجود آب این دریاچه به نقطه سر به سر رسیده و حجم آب انتقالی دقیقا برابر حجم آب باقی مانده در دریاچه ارومیه خواهد گردید. همچنین با توجه به میزان قابل توجه آب خام مصرفی در نیروگاه حرارتی تبریز، با انتقال آب پساب شهر تبریز به دریاچه ارویمه و با عنایت به اینکه این نیروگاه در مسیر خط لوله ی انتقال، واقع است می توان با انشعاب گیری از این مسیر، حجم آب تبخیری برج های خنک کن نیروگاه تبریز را از خروجی پساب شهر تبریز تأمین و در قبال آن از ورود آب خام زرینه رود به نیروگاه تبریز جلوگیری به عمل آورد. روش تحقیق مقاله پیش رو از نوع کمی، توصیفی-تحلیل و جمع آوری اطلاعات آن به روش اسنادی- کتابخانه ای بوده است.

دریاچه ارومیه، اکوسیستم، پساب های شهری، نیروگاه حرارتی تبریز، زرینه رود