حق داشتن وکیل در نظام دادرسی ایران با نگاهی به قانون آیین دادرسی کیفری جدید

یکی از اصولی که مورد قبول همه ملل مترقی جهان قرار گرفته و در قرن اخیر، به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم مورد توجه و عنایتخاص حقوقدانان و قانونگذاران و اعلامیه ها و کنوانسیون های منطقه ای و بین المللی قرار گرفته، اصل برائت است. در حقوق اسلام ودر مبحث اصول عملیه، اصل برائت در کنار اصل تخییر، احتیاط و استصحاب، جایگاه خاص خود را داراست. یکی از آثار اصل برائتحق دفاع متهم است. این حق مجموعه تضمینات قانونی و قضایی در سراسر یک رسیدگی کیفری است، برای افرادی که در مظانارتکاب جرم قرار می گیرند تا یک تصمیم عادلانه اتخاذ گردد. بنابراین دفاع چه در مرحله دادسرا و چه در مرحله رسیدگی(دادگاه) ازاهمیت خاصی برخوردار است.در بند 3 ماده واحده قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی آمده است: «محاکم و دادسراها مکلف اند حق دفاعمتهمان و مشتکی عنهم را رعایت کرده و فرصت استفاده از وکیل و کارشناس را برای آنها فراهم کنند». اصل 35 قانون اساسی نیز مقررداشته است: «در همه دادگاه ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند، بایدبرای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود». در قانون آیین دادرسی کیفری جدید ضمن حذف بسیاری از محدودیت ها و موانع مقرر درخصوص حق دفاع و وکالت از متهم، اصل را بر لزوم داشتن وکیل و حق دفاع وی از متهم به عنوان موکل خود و ضرورت تفهیم حقوققانونی متهم از سوی مرجع قضایی و ضابطان دادگستری در تمام امور کیفری قرار داده است.از موارد پیش بینی شده در قانون جدید، تخصیصحق ملاقات متهم با خانواده و وکیل خویش، تقویت نقش و جایگاه وکیل مدافع درحقوق متهم و تقویت دادرسی عادلانه و مانند آنها و نیز تلاش برای منطبق ساختن نظام دادرسی کیفری با اصول دادرسی عادلانه مقرر دراعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و دیگر اسناد حقوق بشری مربوطه در راستای اصل احترام به حقوقو آزادی های اساسی بشری می باشد.

Keywords:

حق دفاع متهم , وکیل تسخیری , تحقیقات مقدماتی , مرحله دادرسی , دادرسی عادلانه