بررسی ویژگی های میدان در مکتب معماری و شهرسازی اسلامی دوره صفویه،از نقش جهان اصفهان تا فرح آباد ساری

در تاریخ شهرسازی و معماری جهان، میدان به عنوان یکی از مهم ترین عناصر شهری می باشد. همچون دیگر ادوار تاریخی ایران، در دوران حکومت شاهان صفوی و به ویژه شاه عباس اول، میادین با شکوهی از شهر اصفهان تا شهر تاریخی و متروک فرح آباد ساری در مازندران ایجاد گردید. پیشینه ی تاریخی فرح آباد حاکی از آن است که تا پیش از حکومت شاه عباس، این منطقه روستایی کوچک و کم اهمیت به نام طاهان بود که وی موجبات توسعه و احداث بناهای متعدد شهری را در این سرزمین فراهم آورد، به نحوی که پس از اصفهان این شهر به عنوان پایتخت دوم انتخاب گردید. پژوهش حاضر با شناخت ویژگی های طراحی معماری میادین مکتب صفوی و با مطالعه تطبیقی الگوهای مشترک ساختاری و ماهوی، در پی دستیابی به زبان مشترک معماری و شهرسازی اسلامی در مکتب اصفهان است. فرضیه تحقیق در این نوشتار بهره گیری از الگوهای طراحی میدان نقش جهان در طرح میدان فرح آباد است. این پژوهش که با روش کتابخانه ای، میدانی و با رویکرد تاریخی-تفسیری انجام گرفته است، ضمن شرح و تعریف مختصر از معماری میدان نقش جهان به بررسی و بازخوانی ویژگی های احتمالی میدان تاریخی و فراموش شده فرح آباد ساری به عنوان پیش درآمدی جهت تحلیل و مقایسه تطبیقی میان الگوهای مذکور در آن ها پرداخته و سپس به تعیین حدود این تاثیر پذیری می پردازد. در نهایت با نگرش معناگرایانه نشان می دهد که این زبان مشترک در طراحی این دو میدان چگونه در پی پاسخ به احراز هویت انسان در ارتباط با مراکز قدرت سیاسی و مذهبی شهرهای اسلامی است.

Keywords:

صفویه , میدان , مکتب شهرسازی و معماری اصفهان , نقش جهان , فرح آباد , نگرش معنا گرایانه