سارا حصیلی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس
علی بامداد - پژوهشگر دکترای معماری، گرایش حفاظت از ابنیه تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس

شهر محل سکونت انسان ها در کنار یکدیگر است که بنا به عوامل گوناگونی چون، فرهنگ، قومیت، ملیت، مذهب و ... ، دارای ویژگی های خاص خود می باشد. بنابراین وقتی یک شهر را اسلامی می خوانیم، نقش مذهب و تاثیر آن در شکل گیری کالبد شهر، مورد توجه قرار خواهد گرفت. علاوه بر کالبد و نمای ظاهری، شهر دارای مفهوم و هویتی است که از پس مفاهیم آسمانی و ماورایی، پدیدار گشته و این روح معنوی و قدسی، جسم بی جان شهر را روحی تازه بخشیده که موجبات تجلی آرمان های معنوی در زندگی فردی را نیز فراهم کرده است. شهر اسلامی دارای ویژگیهایی است که باید علاوه بر تامین نیازهای مادی انسانها، آنها را به سوی ارزشهای اسلامی نیز هدایت کند. از این رو اصول حاکم بر ساختار شهر باید برگرفته از صفات الهی باشد. یکی از این صفات عدل است که باید در سرتاسر شهر اسلامی( از نظرکمی و کیفی) قابل لمس باشد. عدالت حاکم بر شهر اسلامی، از روابط اجتماعی تا نحوه ایجاد شکل کالبد شهر و حتی مکانیابی آنها، نقش تعیین کننده ای در شهر دارد. از این رو و با توجه به تجلی سنت، مسجد به عنوان مصداق نمود عدل در شهر اسلامی شناخته شدهاست. در این مقاله سعی شده است که بر اساس مطالعات کتابخانه ای ابتدا به مفاهیم مرتبط با شهر اسلامی پایدار از جمله، مبانی، ارکان، الگوها و همچنین صفت عدل اشاره کرده، سپس به چگونگی نمود این ویژگیها در قالب معانی وحدت، زیبایی، تعادل و روحانیت در مسجد بپردازد.

شهر اسلامی پایدار ، روحانیت ، عدالت