الهه گلذاری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه علم و هنر
حسین نورمحمدزاد - استادیار ، دانشکده هنر و معماری یزد

مفهوم رمز دارای دارای ابعاد متعددی است که در حوزه های متفاوت از جمله روان شناسی، اسطوره شناسی، زبان شناسی، فلسفه، عرفان، ادبیات، هنر، نگارگری، معماری و غیره تعاریف متعدد و متفاوتی دارد. با توجه به رابطه فشرده ای که با مفاهیمی از جمله کنایه، اضافه ی سمبلیک، کهن الگو، نماد و استعاره دارد، مفهومی جدایی از این هاست. ابعاد گوناگون رمز دارای سطح معنایی مراتبی و روابط گوناگون با یکدیگر می باشند که بعضی دارای هم پوشانی و بعضی دیگر کاملاً از هم منفک هستند ولی یکی از مهمترین خصیصه های مطرح در تعاریف موجود رمز، دلالت آن بر اتحاد میان دنیای مخلوق با خالق و هماهنگی میان قسمت های مختلف جهان است. در این پژوهش، در ابتدا تعاریف متعددی را که برای مفهوم رمز ارائه شده، جمع آوری و استخراج و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا، ابعاد رمز در هر یک از نظریه ها و نظرات موجود، هفت بعد برای این مفهوم شناسائی و تشخیص داده شد. ابعاد: ساختاری، کارکردی، معنائی، ذهنی، روانی، دانشی و حسی، ابعاد مفهوم رمز می باشند. به کار گیری جامع رمز، مستلزم توجه به تمام این ابعاد می باشد. استفاده از آن ها در حوزه های مرتبط، خصوصاً در طراحی معماری توصیه می شود.

رمز، ابعاد رمز، تحلیل محتوا، تعریف