کتیبهنگاری آیات قرآنی بر منارههای اسلامی مطالعه ی موردی؛ منارههای سلجوقی

در گسترهی وسیع فرهنگ و هنر اسلامی، معماری تجلیگاه حضور و وجود آیات الهی خداوند، سخنان اولیاء و انبیاء الهی است. اینگونه ابنیه را میتوان بارزترین آثاری دانست که اندیشهی اسلامی در ساخت و تزئین آنها تأثیرگذار و متبلور گشته است. منارهها ازجملهی آثاری در این گستره وسیع با پیشینهی تاریخی بسیار غنی هستند که در فرهنگ و اندیشهی اسلامی بهسرعت جذب و با کاربردی معنوی و مادی، منقوش به نقوش و تزئینات اسلامی گردیدند. ازجملهی این نوع نقوش تزئینی، کتیبهنگاری است. کتیبهنگاری آیات قرآنی بر این آثار را میتوان نشانی از حضور و تجلی ایمان و اعتقاد جامعه و هنرمندان و مردمی دانست که اینگونه آثار در محیط فرهنگی و اجتماعی آنان ساخته وپرداخته شدهاند. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تبین جایگاه کتیبهنگاری در تزئینات بناهای اسلامی است. سؤال پژوهش عبارت است از اینکه آیات الهی نقش شده بر مناره-های اسلامی دربرگیرنده کدام مفاهیم و مضامین دینی است؟ چهارچوب پژوهش بر این فرضیه استوار است که هنرمندان در کتیبهنگاری منارههایسلجوقی همچون منارهی چهلدختران، مناره گار، مناره زیار، مناره ساربان و ... آیات الهی با مضامینی چون آیه الکرسی و آیاتی که صفات مطلقه خداوند را بیان میکنند، حضور خداوند، ایمان به وجود او، اعتقاد به وحدانیت خداوند متعال و تنزه ذات خداوند از صفات نقص و آراستگی به صفات کمال و در یک معنا ایمان و اعتقاد به توحید الهی را به تصویر و متذکر میشوند. این پژوهش به روش توصیفی، تحلیلی و مطالعات آن به صورت کتابخانهای به سرانجام رسیده است

Keywords:

سلجوقیان , مناره , کتیبهنگاری , آیات الهی