محمد کوچکی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه تربیت مدرس
پرستو زالی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
محمدجواد مهدوی نژاد - دانشیاردانشکده هنرومعماری دانشگاه تربیت مدرس

آموزش در ایران زمین همواره از اهمیت بسزایى برخوردار بوده که غنای فرهنگ جامعه را نیز به دنبال داشته است. با ورود اسلام به ایران، دانش اندوزی که با دین پیوندی مستحکم داشت، به شکوفایى مى رسد. مساجد، نخستین مکان های آموزشى در صدر اسلام بوده اند. با گذشت زمان و افزایش اهمیت علم آموزی، مکان های دیگری از جمله بیت الحکمه، دارالحکمه، دارالعلم و... بنا شدند. در دوره های بعد مدارس مستقل و همچنین مسجد- مدرسه ها بوجود آمدند. این سیر تحول، اهمیت چنین مکان هایى را در میان سایر بناهای شهری آشکار مى سازد. آموزه های معنوی و باورهای فرهنگی، زیر بنای برپایى یک معماری ارزشمند و پویا محسوب مى شود. از این رو باز شناسی دستاوردهای شکوهمند معماری اسلامی بدون آگاهی از مبانی اندیشه ها و زیر ساختهای اجتماعی امکان پذیر نخواهد بود. معماری مدارس ایرانى در دوره ی اسلامى را نیز نمى توان جدا از اندیشه ها و باورهای شکل دهنده ی آن دانست. الگوی معماری مدارس ایران، تا حد زیادی تعلیم و تربیت را به یک کانون اجتماعى و یک اجتماع انسانى نزدیک مى سازد و این موضوع ناشى از رویکرد حکمى به معماری اسلامى مى باشد. مقاله ی پیش رو در نظر دارد به روش توصیفى- تحلیلى و به کمک مطالعات کتابخانه ای و میدانى به بررسى ارتباطات فضایى و تزئینات مدارس اسلامى پرداخته و رد پای آموزه های حکمت اسلامى را در معماری و روح این فضاها دنبال کند. برای این منظور ابتدا به تعریف حکمت اسلامى پرداخته، سپس تأثیر چنین اندیشه هایى را بر معماری مدارس جستجو مى نماییم. در پایان به تحلیل و بررسى مدرسه ی چهارباغ که نموداری از واپسین تجارب هنرمندان در زمینه ی معماری مدارس اسلامى محسوب مى شود، مى پردازیم. به امید اینکه این پژوهش گامى برای بازآفرینى این ارزش ها در طراحى های آینده باشد

معماری اسلامی ، حکمت اسلامی ، معماری مدارس ، مدرسه چهارباغ اصفهان