حسین رهنما - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه یزد،
علیرضا توکلی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه یزد،
کاظم مندگاری - استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد

دوران کودکی با توجه به ویژگیهای جسمی و ذهنی دوران ویژهای است، و یکی از دورههای مهم یادگیری انسان است. با توجه به این که روح کودک آماده دریافت هر پیام و معنایی است، اهمیت پرداختن به مدرسه به عنوان جایگاهی که وظیفهی آموزش و پرورش او را دارد، دو چندان میگردد. کلاسهای درس را نباید تنها وسیله آموزش کودک به شماره آورد، بلکه یادگیری اصلی کودک نتیجهی اکتشافات او از محیط پیرامونی و تعامل و بازی با همسالان خود است. درسهایی عملی، که میتواند برای همیشه در ذهن کودک نقش ببندد و در قالب الگویی ماندگار، زندگی او را متاثر سازد. پس در نتیجه در طراحی یک مدرسه نوین، نه تنها کلاس درس که تک تک فضاها و لحظه به لحظه حضور کودک در مدرسه اهمیت مییابد. حیاط مدرسه را میتوان پس از کلاس درس به دلیل تنوع محیط آن و رفتارهایی که در آن اتفاق میافتد – از جمله بازی کردن، بحث و گفتگو، برگزاری برخی از کلاسها و ... – مهمترین بخش مدرسه دانست. این تنوع در رفتارها و نیازها، نوعی معماری را میطلبد که بتواند در گذر زمان نیز نیازهای متنوع را پاسخگو باشد. از این روست که انعطافپذیری جایگاه ویژهای مییابد. یعنی اینکه با ایجاد تغییراتی ساده بتوان محیط را برای موقعیت های مختلف سازگار و مناسب نمود. نوشتار حاضر با بررسی مطالعات انجام گرفته در زمینه روانشناسی محیط کودک و سیر تغییر محیط مدارس به سوی انعطاف پذیری و با تکیه بر نقش کلیدی حیاط درآموزش امروز و آینده، ضرورت استفاده از انعطافپذیری را برای پاسخگویی به نیازها و رفتارهای گوناگون پیشنهاد میکند، و با ایجاد پیوندی مناسب میان کلاس درس و حیاط مدرسه، سعی در توانمند سازی محیطهای یادگیری دارد. در انتها نیز این نتیجه حاصل می شود که خلق یک محیط انعطاف پذیر که همواره در حال طراحی توسط کاربران آن است می تواند همسو با تغییر روشهای آموزشی نوین، رفتارها و نیازهای متغیر ادراکی و عملکردی – معنایی و کارکردی – کودک را پاسخگو باشد

معماری انعطاف پذیر، تعاملات فردی و جمعی، حیاط مدرسه ابتدایی