رضا منصوری - پژوهشگر دوره دکتری معماری دانشگاه تربیت مدرس، تهران ، ایران
سیده راضیه خواستار - دانشجوی دوره کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه ایلام،ایران
ولی اله عیسی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری ،دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

فضاهای جمعی شهری در طول تاریخ نقش مهمی در زندگی اجتماعی ساکنان داشته و به عنوان مرکز ارتباط و تحول در شهرها عمل کرده است. از آنجا که فضاهای جمعی شهری متعلق به عرصه عمومی شهروندان است بایستی آزادانه در آن حضور به هم رسانند. دو دسته عوامل کالبدی و رفتاری بر شکل گیری و عملکرد فضاهای جمعی شهری تاثیر می گذارند. محله چهاردرخت یکی از محلات باارزش تاریخی در بافت مرکزی شهر بیرجند است که مرکز این محله فضای جمعی مناسبی را برای ساکنان خود فراهم آورده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد و با هدف کلی شناخت عوامل کالبدی موثر بر فضای جمعی مرکز محله چهاردرخت انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که با افزایش کیفیت عناصر کالبدی محیط فضاهای جمعی می توان سرزندگی و پویایی فضاهای جمعی شهری را افزایش داد و از این طریق هنجارهای مورد نظر را در فضا اعمال کرد. در پایان راهکارهای ارتقای کیفیت محیطی مرکز محله چهاردرخت با استفاده از عناصر کالبدی محیط ارائه شده است.

عوامل کالبدی، فضاهای جمعی شهری، محله چهاردرخت، بیرجند