علیرضا نظرنیا - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران
زهره ترابی - استادیار، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، ایران مسئول مکاتبات

مکتب مغول، تلفیقی از هنر چینی و هنر نگارگری ایران است؛ در جایی خصوصیات نگارگری چینی و در جای دیگر خاصه های هنر ایرانی به چشم می خورد. اما آنچه مسلم است، نفوذ طبیعت گرایی چینی در این آثار زیاد بوده و بسیاری از عناصر طراحی منظر، از هنرهای خاور دور، خصوصاً چین، به عاریت گرفته شده است. مقاله پیش رو نیز با هدف بازشناسی زمینه های نفوذ نقش مایه های هنر چین در فن منظره پردازی نگارگری ایرانی سعی دارد، بازنمایش این ویژگی ها را به تفصیل و به کمک تحلیل تصاویر در نگاره های مکتب تبریز دوره ایلخانیان بررسی کند. چرا که در این مقطع خاص از تاریخ نگارگری ایران، شاهد دگرگونی هایی تحت نفوذ و تأثیرگذاری هنرمندان چینی و مغولی هستیم. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات نیز از روش مطالعات کتابخانه ای و استناد به منابع اصیل و کارآمد استفاده شده است. نتایج تحقیق بیان گر آن است که با وجود تحولات متأثر از نفوذ فرهنگ و هنر خاور دور به ویژه چین در زمینه منظره پردازی در نگارگری این دوره، دیری نپایید این ویژگی ها با فنون طراحی منظر در مینیاتور ایرانی ادغام شد و به گونه ای دیگر تجلی کرد. پس از این دوره شاید بتوان تنها یک یا دو نمونه از موتیوهای هنر نگارگری چین را شناسایی کرد. موتیوهایی از جمله: ابرهای پیچ دار و تابدار تشی ، کوه های مخروطی شکل و درختان کهنسال گره دار، حیوانات و جانوران افسانه ای و خرافی، نیلوفرهای آبی از نوع چینی، لباس و سلاح و خود و زره چینی و انسان های ترسیم شده، که به نژاد حاکم تعلق دارند؛ همچنین قطع و اندازه نگاره ها با طول زیاد و عرض کم و باریک شبیه به نقاشی های طوماری چینی و...

مکتب تبریز مغول ، منظره پردازی ، نگارگری چینی ، نگارگری ایرانی