حسام الدین کاظمی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی دانشگاه شهید بهشتی
احمد اصغریان جدی - دانشیار گروه تاریخ معماری و مرمت دانشگاه شهید بهشتی

تمدن برای رفع نیازهای انسانی ساکنانش پدید می آید.درسرزمین ایران، اندیشه اسلامی یکی از مهمترین عوامل موثر بر هویت معماری است. حوزه گسترده این اندیشه در ارتباط باعالم غیب و احکام فقهی، رفتار و روابط انسان ها را شکل میدهد. به همین دلیل است که ایجاد یک معماری با هویت اسلامی در دنیای مدرن، بدون نقد و اصلاح مبانی نظری موجوداز دیدگاه این شریعت مقدس امکان پذیر نیست.بعلت رابطه مستقیم انسان و معماری و همچنین لزوم طراحی محیط بر مبنای رفع نیازهای انسانی، معماران همیشه به دنبال الگویی از انسان بوده اند که با ساخته های خود، او را به سمت کمال و تعالی نهایی اش سوق دهند. در این مواقع الگویی که بیشترین رواج و استفاده را دارد مبتنی است بر نظریه ابراهام مازلو 1970 - 1907 روانشناس انسانگرا، که نسبت به دیگر نظریه ها و مکاتب روانشناسی کاملتر و پرنفوذتر به نظر می رسد. از این رو در این نوشتار ابتدا با روش کتابخانه ای به بررسی نظریه انسان خودشکوفای مازلو و نظریه انسان کامل اسلام که برگرفته شده از نظرات علمایی چون امام خمینی، علامه طباطبایی و شهید مطهری است می پردازیم. سپس این دو نظریه را مقایسه تطبیقی کرده و تشابهات و تفاوتهای آنها را در دو سطح مبنایی و نهایی مشخص می نماییم و در نهایت کاربرد نظریه مازلو را در ایجاد یک معماری با هویت اسلامی، مورد بررسی قرار می دهیم. نتایج این پژوهش محدوده و میزان استفاده از نظریه ی مازلو را تعیین می کند و نکاتی را متذکر می شود که ضمن بهره گیری از آن، کمترین آسیب متوجه معماری اسلامی- ایرانی ما گردد .

معماری ، نیازهای انسان ، مازلو ، مبانی نظری ، اسلام