احسان خضرلوی اقدم - دانشجوی سال آخر معماری، دانشگاه تبریز
کاوه نیک صفت - دانشجوی سال اول کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
احد نژادابراهیمی - عضو هیئت علمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

امروزه تمامی افکار و عقاید و ایدئولوژی های موجود در جهان سعی می کنند تا با استفاده از زبان نشانه و نماد که زبانی غیر مستقیم است ، مفاهیم و اندیشه های مورد نظر خود را به دیگران منتقل کنند.در این بین معماری با توجه به کارکرد فراگیر آن و نیز حضور همیشگی و ماندگار در زندگیانسان به صورت مسکن،ساختمان های تجاری و اداری ،المان های شهری ،شهر سازی ... بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.شناخت روشهای استفاده از نشانه و نیز نشانه های مورد استفاده چه در فرهنگ مهاجم و چه در فرهنگ خودی ابتدا به ساکن راه را برای مقابله با عنصر تهاجم فرهنگی و در ادامه تقویت،تبلیغ و ترویج فرهنگ خودی هموار تر می کند. معماری متاثر از فرهنگ ما،یعنی فرهنگ اسلامی،در درجه اول در مکان های مذهبی یعنی مساجد ظهور کرد. لذا بررسی جایگاه نشانه ها درمعماری مساجد از اولویت بر خوردار است. این تحقیق با این سوال که جایگاه اعتقادات مذهبی در نشانه شناسی چیست آغاز شده و بر این فرض استوار است که اعتقادات مذهبی به صورت نشانه در ساخت و تزیین مساجد در فرهنگ اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. بر آن بوده ایم تا با استفاده از شیوه نظری و کتابخانه ای و با استفاده از علم نشانه شناسی و اسناد و مدارک مکتوب و موجود موارد استفاده از نشانه در معماری مساجد را مورد بررسی قرار دهیم و بر این فرض نایل شویم. نتیجه ی محتمل این بحث این است که معماران مسلمان در طراحی مساجد از المان ها و نیز تزیینات خاصی استفاده کرده اند تا افکار،عقاید و اندیشه هایشان را در کالبدی از نشانه ها به مخاطب خواه نمازگزار،خواه بیننده منتقل کنند.

اعتقادات مذهبی ، نشانه ، نشانه شناسی ، مسجد