مهدی مهری - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد سازههای آبی، دانشکده مهندسی آب، دانشگاه ش
منوچهر فتحی مقدم - استادیار دانشکده مهندسی آب - اهواز ، دانشگاه شهید چمران اهواز ، شهرک اس
رضا ابن جلال - استادیار دانشکده مهندسی آب - اهواز ، دانشگاه شهید چمران اهواز ، شهرک اس

معمولاً هنگامی که سرعت جریان در قسمی از سازه هیدرولیکی ( مانند تنداب سرریزها ) از یک حد مجاز فراتر رود، آن سازه در معرض خسارت ناشی از خلاءزائی ) (Cavitations قرار میگیرد . برجستگیها و ناصافیهای سطوح بتنی که به هنگام ساخت و یا پس از آن ایجاد میگردد، باعث ایجاد انحراف خطوط جریان و کاهش فشار در بعضی نقاط میگردد، که چنانچه این کاهش فشار در ازاء افزایش سرعت باشد شرایط آستانه یا آغاز خلاءزائی ( خوردگی ) پیش خواهد آمد . روشهای عددی و تحلیلی و روابط تجربی موجود به دلیل پیچیدگی رفتار دینامیکی سیالات و خصوصاً وجود جریانهای دوفازی در تنداب سرریزها محدودیتهای زیادی دارند . به کمک مدلهای فیزیکی میتوان شرایط هیدرولیکی پیچیده را به همراه شرایط ورودی بالادست به صورت سه بعدی و با دقت قابل قبولی شبیهسازی کرد و با برقراری جریانهای عبوری مختلف احتمال بروز خلاءزائی و خوردگی در این سازهها را بررسی کرد . دراین تحقیق مدل سرریز سد مخزنی بالارود که از نوع اوجی دریچهدار با تنداب و پرتاب کنندهی جامی است، با استفاده از مصالح پلکسیگلاس در مقیاس 1:110 ساخته و در فلوم آزمایشگاه مدلهای هیدرولیکی دانشکده مهندسی آب، دانشگاه شهید چمران اهواز نصب گردید . آزمایشها با بر قراری 14 دبی مختلف و متناسب با شرایط واقعی با اندازهگیری پارامترهای مهم جریان ( عمق ،سرعت و فشار ) در دو محور وسط و طرفین مسیر انجام گرفت . با مطالعه و بررسی نتایج اندازهگیریها ضریب خوردگی در مقاطع مختلف در طول سرریز تعیین و با مقدار بحرانی خوردگی موردمقایسه قرار گرفت . نتایج نشان داد که با افزایش سرعت در طول تنداب به ازاء هر دبی از جریان، ضریب خوردگی کاهش یافته و در ابتدای پرتاب کنندهی جامی در محور وسط به کمترین مقدار خود می رسد . همچنین به ازاء دبی 1425 مترمکعب بر ثانیه در سرعتی معادل 20/91متر بر ثانیه حداقل ضریب خوردگی برابر ) σcr=٠/٢٥ (σ =٠/٥٤٥ می باشد، و خوردگی رخ نمی دهد . درمقایسه حداقل ضریب خوردگی نتیجه شده از آزمایش مدل با حداقل ضریب خوردگی ارائه شده در گزارش مطالعاتی مشاور(σ =٠/٥١٢ ) ،علت عدم تطابقت نتایج تئوری با آزمایش مدل میتواند ناشی از تاثیر پایههای یل بر الگوی جریان در تنداب، اعمال فرضیات ساده کننده در معادلات حاکم و خطای مقیاس باشد .

خلاءزائی ( کاویتاسیون ) ، ضریب خوردگی بحرانی، سرریز تنداب، فشار دینامیکی