محمدرضا جبروتی - مهندس راه و ساختمان ، امور سد و نیروگاه ، شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

بررسی و انتخاب منابع قرضه ( سنگدانه های بتن ) مناسب در اطراف ساختگاه پروژه های زیر بنایی از جمله مباحث مهم درمطالعات مراحل شناخت ، توجیهی و تفصیلی آنها از نظر فنی و اقتصادی می باشد. سنگدانه های بتن باید علاوه بر مشخصات فیزیکی مناسب ، درطول عمر مفید سازه از پایانی کافی برخوردار باشند . یکی از علل خرابی سازه های بتنی پدیده واکنش قلیایی سنگدانه ها است که میان بعضی سنگدان ه ها و قلیایی های سیمان در مجاورت رطوبت رخ میدهد . این واکنشها پس از گذشت حدود ۵ الی ۱۰ سال بتدریج باعث انبساط غیر عادی و ترک خوردگی اعضای بتنی میشود .روشهای ارزیابی سنگدانه ها از لحاظ پدیده واکنش قلیایی از تنوع زیادی برخوردارند . آزمون پتروگرافی قادر اس ت اطلاعات بسیار مفیدی درباره میزال های تشکیل دهنده سنگ در اختیار قرار دهد . بعضی روشهای شیمیایی نیز میتوانند برای تحقیق درباره میزان مواد مضره در سنگدانه مفید باشند . بهترین روشهای بررسی پدیده واکنش قلیایی سنگدانه ها ، آنهایی هستند که منشورهایی از بتن یا ملات حاوی سنگدانه مورد مطالعه در محفظه کنترل شده ای ( رطوبت و دمای بالا همراه با قلیایی ها یا نمک های خورنده ) ، به مدت معین نگهداری و طول نمونه ها در فواصل زمانی معین اندازه گیری می شود . بعضی از این روشها طولانی مدت ( شش ماه ، یکسال یا بیشتر ) و بعضی دیگر ظرف چند ساعت جواب می دهند ولی روشی باید انتخاب شود که حتی الامکان سریع ، ساده ، کم هزینه و ازهمه مهمتر قابل اعتماد باشد، زیرا اگر سنگدانه ای که واکنش زا نیست ، فعال تشخیص داده شود ممکن است هزینه زیادی بابت تغییر منبع قرضه و فواصل حمل طولانی تر به پروژه تحمیل شود و اگر سنگدانه ای که واکنش زا است غیر فعال تشخیص داده شود ، ممکن است عمر مفید سازه بشدت کاهش یابد .