غزاله معین زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال، خلخال، ایران
منصور کرم زاده شیرانی - مدرس دانشکده فنی مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، اردبیل، ایران

شهرهای ایرانی همواره از دیربازان، دارای هویتی شاخص از لحاظ کالبد، سبک معماری و یا برخی از اجزای مانند، گلدسته،مناره و یا گنبد مساجد بودند. یا برخی اتفاقات شاخصهای هویت دار و جریانهای اجتماعی و فرهنگی در میدانها ی شهری مستقر بود، این روند و فرایند سنتی، تا دوره پهلوی اول، در غالب شهر های ایران تداوم داشت. پس از ورود مدرنیته به ایران و تحول معماری، شهرسازی و نقل و انتقال شهری، این هویت متفاوت شد، و جای خود را به المان های شهری داد. شهر اردبیل به پیرو سایر شهر ها، در دوره پهلوی دوم به شکل گیری مفهوم خیابان در بافت شهر، و به ایجاد میادین، برخی المان ها و نماد شهری طراحی و ساخته شدند. و متاسفانه این نمادهای شهری در دهه 70 شمسی، تخریب و به باد فراموشی سپرده شدند. با توجه به مطرح شدن هویت شهری در عصر پست مدرنیسم شهر های ایرانی، بازخوانی و کنکاش در مکان یابی، سبک و طراحی معماری، و بار معنایی نمادهای شهری در شهرهای سنتی ضروری به نظر میرسد. این مقاله می کوشد، تاثیر نماد (المان) بر ارتقای هویت در محیط های شهری اردبیل را بررسی نماید.پرسش اصلی تحقیق این است که نمادهای به یاد مانده شهر (میدان ساعت و عالی قاپو) چقدر بار معنایی و هویتی داشتند؟ دیگر اینکه نماد های شهری موجود، در ارتقای هویت چقدر تاثیر داشته اند؟ روش تحقیق در این بررسی توصیفی-تحلیلی است. شناخت و تحلیل موضوع، مطالعات کتابخانه ای و میدانی از طریق پرسشنامه، با استفاده از نرم افزارSPSS تحلیل شده است. بر اساس یافته های این مقاله چهار شاخص، هویت شهری، حس تعلق به مکان، معماری المانهای شهری و المانهای به یاد مانده در حوزه نمادهای شهری اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. 15 سئوال پرسشنامه بر اساس این چهار ویژگی تقسیم بندی شد. در حوزه نظری و ذهنی نماد های شهری،همانند هویت شهری و حس تعلق به مکان در میدان عالی قاپو به لحاظ حس تعلق و خاطره جمعی مشترک مورد توجه همکان است. و در حوزه عینی نماد های شهری، همانند طراحی و مدیریت نمادهای شهری، ایده گیری از ارسن شیخ صفی و یا کوه سبلان در طراحی، مصالح و در مدیریت شهری مخالف تخریب نمادهای گذشته اردبیل بودند

نماد و المان، ارتقای هویت، محیط شهری، حس مکان و خاطره و اردبیل