ساخت سدهای زیرزمینی با رویکردی نوین در کنترل سیلاب و تغذیه آبخوان ها

برهم خوردن تعادل میان تغذیه و تخلیه ی آب های زیرزمینی، زمین را با بحران کمبود آب شیرین روبرو خواهد کرد. در کشور ما از سویی بدلیل برداشت بی رویه از منابع آب های زیرزمینی و عدم مدیریت در حوضه ی حفر و برداشت آب و از سوی دیگر بدلیل بالا بودن نرخ سالانه ی تبخیر، با کاهش قابل توجه آب شیرین مواجه شده است. طبق اظهارات مسئولین سازمان محیط زیست حدود 70 درصد سفره ی آب های زیرزمینی کشور از 10 تا 15 سال گذشته تا کنون رو به کاهش است و این خود خطری بالقوه و هشداری برای کشور ما خواهد بود که اگر تدابیر لازم برای رفع آن اندیشیده نشود در آینده با بحران خشکسالی روبرو خواهیم شد. در این راستا به دلیل نیاز روزافزون به آب و عدم دسترسی به منابع تأمین کننده آن، حفظ و استفاده از منابع زیرزمینی ضروری به نظر می رسد که در مناطقی که دارای آب زیرزمینی و بستر مناسب هستند، احداث سدهای زیرزمینی می تواند یکی از گزینه های مطلوب باشد. روش های ذخیره آب بوسیله مهار آب های زیرسطحی و حفر قنات در مناطق خشک دارای هزاران سال قدمت است. در چند دهه اخیر این روش ها در بسیاری از نقاط جهان مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. یکی از نکات مهم در مورد قنوات این است که در سال های خشک از آبدهی آنها کاسته می شود و همچنین در مناطق کوهستانی که قنوات زهکش یکدیگر هستند، ذخیره آبی چندانی وجود ندارد. برای حل این مشکل می توان در بالادست قنات سد زیرزمینی احداث و ذخیره قابل اعتمادی ایجاد نمود تا در فصول مختلف مورد استفاده قرار گیرد. همچنین با این روش می توان قنوات جدیدی به وجودآورد و با برنامه ریزی از منابع آب زیرزمینی موجود بهره برداری نمود. هدف از این مقاله این است که با مروری بر پروژه هایی که در این مورد انجام شده به بررسی پتانسیل احداث سدهای زیرزمینی در ایران پرداخته شود.

Keywords:

کىتشل سیلاب , سد زیرزمینی , آبخوان , قنات , منابع آب