آرش آذری - عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه
محمود علایی طالقانی - استادیار گروه جغرافیای دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی کرمانشاه
صدیقه همایونی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد گروه جغرافیای دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی کرمانشاه
محمد احمدی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری استان کرمانشاه

مطالعه رواناب از نقطه نظر وقوع سیل و شناسایی پهنه های مستعد تولید سیلاب جهت برنامه ریزی به منظور مهار آن و همچنین بهره برداری از منابع آب سطحی، نیازمند یک بررسی همه جانبه بر روی عوامل تولید آن است. پژوهش حاضر بر اساس این دیدگاه، بر مبنای روش های آماری و تجزیه و تحلیل های کارشناسی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی روی حوضه دینه ور واقع در شمال شرقی کرمانشاه انجام گرفته است. برای این منظور، ابتدا حوضه دینه ور به چهار زیرحوضه بنام های شمالی، شرقی، غربی و شمال غربی تقسیم گردید. با توجه به عدم وجود آمار اندازه گیری دبی در همه زیرحوضه ها و همچنین عدم وجود اطلاعات کافی در خصوص میزان نفوذ در منطقه از روش های دیکن، جاستین و منحنی ابدهی منطقه ای جهت برآورد حداکثر سیلاب لحظه ای و حداکثر دبی سالیانه در هر کدام از زیر حوضه ها استفاده شده و با یکدیگر مقایسه گردید. سپس جهت شناسایی مهمترین عوامل مؤثر در رفتار هیدرولوژیک هر زیرحوضه در تولید سیلاب، از اطلاعات فیزیوگرافی اندازه گیری شده در هر زیرحوضه و همچنین نقشه های ژئومرفولوژی، لیتولوژی، طبقات ارتفاعی و نقشه شیب و جهت دامنه تهیه شده در منطقه دینه ور استفاده گردید. آنگاه جهت بررسی نقش زئومرفولوژی در رفتار هیدرولوزی زیرحوضه ها، با استفاده از داده های فوق مبادرت به پهنه بندی سیلاب گردید. جهت نیل به این هدف، 14 لایه مؤثر در تولید رواناب مشخص و به هر یک به میزان اولویت در تولید رواناب وزن داده شد و سپس پهنه بندی سیلاب با دو روش تجربی (وزنی) و تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) صورت گرفت. نتایج نشان داد که زیرحوضه شمالی (سنقرچای) با دارا بودن بیشترین مساحت و بیشترین پهنه با درجه اهمیت بالا در تولید رواناب، بیشترین سهم در تولید سیلاب دینور را به عهده دارد. زیرحوضه غربی با آنکه از نظر مساحت در رتبه سوم قرار دارد ولی چون قسمت اعظم مساحت آن از دشت مسطح آبرفتی و دامنه های آهکی کارستی تشکیل شده و نیز بستر زهکشی اصلی آن کم شیب و بسیار وسیع است، کمترین سهم (رتبه چهارم) در تولید سیل دینور را دارا است. بر اساس این یافته ها، نقش ویژگی های شکل زمین در رفتار رواناب مورد تأیید قرار گرفت.

سیلاب حداکثر، خصوصیات ژئومرفولوژی، جاستین، دیکن، منحنی آبدهی منطقه ای، دینه ور کرمانشاه