ابوالقاسم امیراحمدی - دکتری جغرافیا ، عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری
ربابه فرزین کیا - کارشناس ارشد ژئومورفولوژی، دبیرآموزش وپرورش

بهره برداری پایدار از منابع طبیعی، مستلزم برنامه ریزی صحیح و واقع بینانه است پیش شرط تدوین چنینبرنامه ای، کسب اطلاعات واقعی و دقیق از چند و چون منابع طبیعی، عوامل مؤثر بر آن و سرانجام تبیین راهبردمناسب است. هنگامی که باد در مناطق خشک و فرا خشک پس از برداش و حمل به مانعی برخورد کند و با بهپایین ترین سرعت لازم برای حمل و نقل ماسه برسد، رسوب گذاری آغاز می شود. نحوه رسوب گذاری در اثرعمل باد موجب ایجاد اشکال مختلفی از ماسه ها می شود که تعیین این اشکال یکی از اهداف پیش رواست. بارندگی کم و نامنظم وشدید، درجه حرارت بالا، پوشش گیاهی پراکنده، فقدان جریان های دائم آب و... درمنطقه مورد مطالعه به باد امکان داده است که بصورت مهمترین عامل فرسایش، نقش تعیین کننده ای در پیکرشناسی منطقه داشته باشد و مشکلاتی را برای منطقه بوجود آورده است. منطقه قسمتی از ریگ خارتوران درجنوب غربی سبزوار می باشد. وجود روستاهای حاشیه ماسه زار(کلاته میر علی، پروند،...) همچنین کارخانه سیمانسبزوار ضرورت برنامه ریزی درست برای توتعه منطقه را می طلبد و هر گونه برنامه ریزی باید با توجه به ویژگیهای منطقه باشد. بر اساس این ضرورت، صرفه جویی در وقت و هزینه عملیات تثبیت اقتضاء می کند کهبخشهای فعال ماسه زارهای منطقه شناسایی و از بخشهای غیر فعال تفکیک شود. در این تحقیق از روش هایمختلف از جمله روش اسنادی و کتاب خانه ای برای جمع آوری ادبیات تحقیق ، روش میدانی- مشاهداتی برای تهیه نقشه ها منجمله نقشه ژئومورفولوژی و پراکنش اشکال تراکم ماسه ای- روش تجربی برای انجام عملیات آزمایشگاهی و از روش مصاحبه نیز استفاده گردیده است. تحقیق حاضر پس از بررسی ویژگی های زمین شناسی،اقلیمی، خاک، پوشش گیاهی، هیدرولوژی، مورفولوژی و انسانی سعی در شناساندن اشکال تراکمی حاصله ازفرسایش بادی و عواملی که منجر به تراکم ماسه ها در منطقه شده است می با شد و به نتایج مهمی از جملهتجمع ماسه ها به علت عبور از سطح پلایا سبزوار، دشتهای آبرفتی جنوب منطقه، جهت گیری رشته کوه پروند کهاشکال مختلف تراکمی منجمله بارخان ها، نبکاها و پهنه های ماسه ای را بوجود آورده و نهایتا استفاده از نتایج تحقیق جهت ایجاد فضای سالم زندگی شهری و روستایی در منطقه مطالعاتی می باشد.

اشکال تراکمی، تپه های ماسه ای، باد غالب،کلاته میر علی